Iran có là mối lo mới của OPEC trong nỗ lực kiểm soát thị trường?

Iran đã rót bao nhiêu tiền để vực dậy ngành dầu khí giữa bão trừng phạt?

Xuất khẩu dầu của Iran đạt mức cao nhất trong 5 năm khi Mỹ tổ chức các cuộc đàm phán hạt nhân

Ảnh minh họa

Các thương nhân và những người đầu cơ giá lên dầu không phải là những người duy nhất nên lo ngại về khả năng dầu của Iran quay trở lại thị trường, điều có thể khiến giá dầu rơi xuống quá sâu. Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) chắc chắn cũng lo lắng rằng điều này sẽ phá vỡ ảnh hưởng của nhóm đối với thị trường dầu mỏ.

Iran đã được miễn cắt giảm sản lượng của OPEC trong nhiều năm sau khi nhóm này quyết định nới lỏng lệnh trừng phạt cho quốc gia này. OPEC vẫn công bố sản lượng của Iran trong Báo cáo thị trường dầu mỏ hàng tháng (MOMR), nhưng khó có thể nói chắc chắn rằng những số liệu này là chính xác.

Sản lượng đang tăng

Sản lượng dầu của Iran đạt trung bình 2,679 triệu thùng mỗi ngày (bpd) vào tháng 5, tăng so với 2,544 triệu thùng/ngày của quốc gia này trong cùng kỳ năm 2022 và 2,455 triệu thùng/ngày trong cùng kỳ năm 2021, theo dữ liệu của OPEC.

Sản lượng của Iran trong 2 năm qua đang dần tăng lên, bất chấp các lệnh trừng phạt đối với ngành dầu mỏ của nước này. Tuy nhiên, nó đã trở thành một vấn đề đối với OPEC khi tổ chức này đang cố gắng hết sức để lấy lại ảnh hưởng sau khi mất một phần lớn vào tay dầu đá phiến của Mỹ trong vài năm trước.

Trong vài năm qua, các nguồn ẩn danh đã đánh lừa các phương tiện truyền thông háo hức đưa tin rằng các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Iran về thỏa thuận hạt nhân sắp kết thúc và một thỏa thuận đang ở trong tầm với.

Tuy nhiên, một thỏa thuận hạt nhân mới cho phép Iran tiếp tục xuất khẩu dầu thô vẫn chưa thành hiện thực. Nhưng điều đó không ngăn được những báo cáo đó khuấy động thị trường, thường khiến giá giảm nhanh chóng do lo ngại về một lượng lớn dầu Iran có thể quay trở lại thị trường.

Ngay cả khi một thỏa thuận được ký kết, việc dầu Iran tràn vào thị trường cũng khó xảy ra. Quốc gia này thực sự đang đưa dầu của mình quay trở lại thị trường một cách chậm chạp. Việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối sẽ không lập tức kích hoạt một làn sóng trên thị trường như thể Iran đã dự trữ dầu thô trong nhiều năm và cần phải bán ra tất cả cùng một lúc.

Iran cũng khó có thể bằng một cách kỳ diệu nào đó tăng sản lượng thêm một triệu thùng dầu mỗi ngày lên hơn 3,8 triệu thùng/ngày như nước này đã đạt được vào năm 2018 trước khi lệnh trừng phạt được áp dụng.

Chúng ta không biết rằng những dữ liệu khai thác đó có hoàn toàn chính xác hay không, nhưng đó là dữ liệu tốt nhất mà chúng ta có được và nó chỉ là một phần trong bức tranh dầu thô của Iran.

Trong khi đó, dữ liệu vận chuyển lại kể một câu chuyện khác. Dữ liệu vận chuyển - thường được chọn lọc bởi những nỗ lực miệt mài của các công ty theo dõi tàu như Tanker Trackers - cho thấy rằng Iran đã xuất khẩu dầu thô của mình từ lâu, bất chấp lệnh trừng phạt.

Iran đã coi việc trốn tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ là sứ mệnh của mình trong vài năm qua, với mong muốn duy trì thị phần và nguồn thu từ dầu mỏ rất cần thiết của mình. Iran đã trộn dầu tinh chế của mình với dầu của Iraq trong một thời gian ngắn để trốn tránh các lệnh trừng phạt. Ngoài ra, quốc gia này đã tham gia vào các hoạt động vận chuyển từ tàu này sang tàu khác và tắt bộ phát đáp AIS để che giấu hoạt động xuất khẩu dầu khỏi các con mắt đang theo dõi.

Với việc Iran đã tham gia xuất khẩu một lượng dầu kha khá, không có khả năng dầu Iran đột ngột quay trở lại. Thay vào đó, sản lượng dầu tăng đều đặn của Iran đã đặt ra một vấn đề quan trọng đối với OPEC khi tổ chức này vẫn đang nắm chặt quyền kiểm soát thị trường dầu mỏ, trong nỗ lực giữ giá dầu đủ cao để hỗ trợ ngân sách của các thành viên.

Với năng lực đã được chứng thực trong quá khứ, Iran có khả năng khai thác thêm 1 triệu thùng/ngày. Chắc chắn rằng công suất đó sẽ không thể quay trở lại ngay lập tức, nhưng lịch sử cho thấy đó là điều tất yếu, bất kể nó đến chậm như thế nào.

Nếu các biện pháp trừng phạt được dỡ bỏ, quá trình tăng sản lượng của Iran sẽ được đẩy nhanh. Câu hỏi sau đó sẽ là liệu OPEC có yêu cầu Iran tham gia vào việc cắt giảm sản lượng hay không? Liệu OPEC có thực sự yêu cầu quốc gia này, tại một thời điểm nào đó, thu hẹp sản lượng hơn 2 triệu thùng/ngày so với mức tối đa của mình không?

Ả Rập Xê-út đã tự mình thực hiện hầu hết các công việc nặng nhọc khi cắt giảm sản lượng. Gần đây nhất, quốc gia này đã tự nguyện cắt giảm thêm 1 triệu thùng/ngày khỏi hạn ngạch khai thác của mình trong một nỗ lực nhằm nâng giá dầu. Tác động từ những hành động trên đều chỉ tồn tại trong thời gian ngắn và giá dầu đã rơi xuống thấp hơn so với trước khi Ả Rập Xê-út đưa ra tuyên bố cắt giảm sản lượng. Quốc gia này gần đây đã thông báo rằng việc cắt giảm thêm này sẽ được kéo dài sang tháng 8.

Hiện tại, sự gia tăng sản lượng của Iran đang đi ngược lại chương trình nghị sự của Ả Rập Xê-út và khiến OPEC gặp rủi ro khi các thành viên khác sẽ phải cắt giảm sản lượng trong khi Iran thì làm ngược lại.

Đỗ Khánh

Oil Price