IEA cảnh báo việc đầu tư quá mức vào ngành dầu khí khi thế giới phát thải ròng bằng 0

IEA: Thị trường sẽ dư cung ngay cả khi OPEC+ gia hạn cắt giảm sản lượng

Thị trường dầu mỏ quay cuồng sau những bình luận từ IEA

Ảnh minh họa

IEA cho biết trong một báo cáo mới trước hội nghị khí hậu COP28 ở Dubai, bắt đầu vào ngày 30/11, rằng các công ty dầu khí hiện chỉ chiếm 1% đầu tư năng lượng sạch trên toàn cầu, trong đó 60% đến từ 4 công ty.

Tuy nhiên, theo IEA, các công ty này nên dành một nửa số tiền đầu tư hàng năm của họ vào các dự án năng lượng sạch vào năm 2030 để đạt được các mục tiêu của Thỏa thuận Paris. IEA cho biết hiện nay, chi tiêu của ngành dầu khí khoảng 800 tỷ USD mỗi năm, gấp đôi mức cần thiết vào năm 2030 trên lộ trình hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C.

Do đó, IEA cho biết có nhiều rủi ro hơn đối với việc đầu tư quá mức vào dầu khí hơn là trường hợp ngược lại.

Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol cho biết: “Ngành công nghiệp dầu khí đang phải đối mặt với khoảnh khắc của sự thật tại COP28 ở Dubai. Với việc thế giới đang phải chịu tác động của cuộc khủng hoảng khí hậu ngày càng tồi tệ, việc tiếp tục kinh doanh như bình thường là không có trách nhiệm về mặt xã hội cũng như môi trường”.

“Các công ty dầu khí trên khắp thế giới cần đưa ra quyết định sâu sắc về vị trí tương lai của họ trong lĩnh vực năng lượng toàn cầu,” ông nhấn mạnh.

Trong nhiều năm, IEA đã cảnh báo rằng thế giới có nguy cơ bị "khủng hoảng" nguồn cung dầu do thiếu đầu tư vào các mỏ mới theo kịch bản cơ bản về nhu cầu năng lượng trong tương lai.

Tuy nhiên, cơ quan này cho biết đầu tư vào dầu khí đã tăng lên trong những năm gần đây và mức đầu tư cần thiết vào năm 2030 đã giảm xuống, đồng thời nói thêm rằng mức đầu tư vào ngành dầu khí dự kiến trong năm nay đã tương đương với mức cần thiết trong trường hợp cơ sở của Kịch bản Chính sách đã tuyên bố (STEPS).

IEA cho biết: “Những lo ngại mà một số chủ sở hữu tài nguyên lớn và một số công ty dầu khí tán thành rằng thế giới đang thiếu đầu tư vào nguồn cung cấp dầu khí không còn phù hợp với công nghệ và xu hướng thị trường hiện nay”.

Vào tháng 5, IEA cho biết tổng chi tiêu thượng nguồn toàn cầu sẽ đạt mức hơn 500 tỷ USD trong năm nay như năm 2019, một phần do chi phí ngành ngày càng tăng. Động lực đầu tư cũng bị chi phối bởi các công ty dầu khí quốc gia ở Trung Đông khi các chủ sở hữu tài nguyên lớn tìm cách tăng cường năng lực dự phòng đang suy giảm.

An ninh hóa thạch

Một số nhà khai thác dầu khí châu Âu đã cắt giảm các cam kết về năng lượng sạch của họ trong năm qua do những lo ngại chính trị về an ninh năng lượng do xung đột Nga-Ukraine.

Tuy nhiên, phát biểu vào tháng trước, ông Birol đổ lỗi cho các mối đe dọa địa chính trị ngày càng tăng đối với nguồn cung cấp dầu và khí tự nhiên toàn cầu - bên cạnh mối lo ngại về biến đổi khí hậu do con người gây ra - là ngày càng làm tổn hại đến sự hấp dẫn của nhiên liệu hóa thạch như một nguồn năng lượng an toàn, đáng tin cậy.

IEA lần đầu tiên kêu gọi ngừng ngay lập tức chi tiêu cho các dự án dầu khí mới vào đầu năm 2020 khi cơ quan này công bố lộ trình phát thải ròng nhằm hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C vào năm 2050.

Tuy nhiên, gần đây hơn, IEA đã giảm nhẹ thông điệp của mình rằng không nên phát triển thêm dự án dầu khí mới nào để có thể đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Cơ quan này nói trong kịch bản phát thải ròng bằng 0 của mình vào tháng 9 rằng các dự án thượng nguồn mới với "thời gian thực hiện dài" là không còn cần thiết.

Theo IEA, mặc dù các dự án dầu khí hiện mang lại lợi nhuận cao hơn các dự án tái tạo nhưng lợi nhuận đó kém ổn định hơn. Người ta ước tính rằng lợi nhuận trên vốn sử dụng trong ngành dầu khí đạt trung bình khoảng 6-9% trong giai đoạn 2010-2022, so với 6% của các dự án năng lượng sạch.

Các nhà phân tích tại S&P Global Commodity Insights ước tính rằng nhu cầu dầu - bao gồm cả nhiên liệu sinh học - sẽ duy trì ở mức khoảng 31% trong tổng nhu cầu năng lượng toàn cầu cho đến năm 2030. Trong khi đó, các nguồn năng lượng tái tạo sẽ tăng 6-8%/năm, chiếm 13% tổng nguồn năng lượng vào cuối thập kỷ này, từ mức 8% vào năm 2022.

Nhu cầu dầu và nhiên liệu sinh học toàn cầu sẽ đạt đỉnh khoảng 110 triệu thùng/ngày vào năm 2031, theo kịch bản tham khảo của S&P Global.

Đỗ Khánh

S&P Global