Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ có thể gây ra khủng hoảng lương thực toàn cầu

IMF nâng dự báo tăng trưởng GDP của Nga

Trung Quốc ban hành các biện pháp thúc đẩy tiêu dùng trong nước

Vào ngày 20/7, Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo trắng trong nỗ lực làm dịu giá gạo nội địa đang ngày một tăng cao. Tiếp đó là các báo cáo và video về cảnh mua hàng hỗn loạn với các kệ gạo trống trơn tại nhiều cửa hàng tạp hóa Ấn Độ tại Hoa Kỳ và Canada, khiến giá cả trong thời gian này tăng cao.

Có hàng ngàn loại gạo được gieo trồng và tiêu thụ, trong đó có bốn nhóm chính được buôn bán trên toàn cầu. Gạo Indica với hạt dài, loại gạo chiếm phần lớn hoạt động thương mại toàn cầu, trong khi phần còn lại là các loại gạo thơm hoặc gạo basmati; gạo Japonica với hạt ngắn, được sử dụng cho sushi và risottos; và cuối cùng là gạo nếp được dùng làm đồ ngọt.

Ấn Độ là nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, chiếm 40% nguồn cung ngũ cốc của thế giới (Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Mỹ là những nước xuất khẩu hàng đầu khác). Trong số những quốc gia nhập khẩu gạo lớn gồm Trung Quốc, Philippines và Nigeria, có những quốc gia với hình thức "mua xoay vòng" như Indonesia và Bangladesh tăng cường nhập khẩu khi họ thiếu nguồn cung trong nước. Bên cạnh đó tiêu thụ gạo ở các nước châu Phi cũng đang ngày một tăng cao.

Gạo trắng Indica chiếm khoảng 70% thương mại toàn cầu và Ấn Độ hiện đã ngừng xuất khẩu loại gạo này. Điều này xảy ra khi lệnh cấm xuất khẩu gạo của nước này vào năm ngoái và mức thuế 20% đối với xuất khẩu gạo không phải gạo basmati.

Như dự đoán, lệnh cấm xuất khẩu vào tháng 7 đã làm dấy lên lo ngại về giá gạo toàn cầu tăng cao. Nhà kinh tế trưởng của IMF Pierre - Olivier Gourinchas cho rằng lệnh cấm sẽ đẩy giá ngũ cốc toàn cầu tăng tới 15% trong năm nay.

Shirley Mustafa, nhà phân tích thị trường gạo tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc (FAO) nói rằng lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ đến vào thời điểm ngành sản xuất lúa gạo gặp nhiều trở ngại.

Thứ nhất, giá gạo toàn cầu đã tăng đều đặn kể từ đầu năm 2022, với mức tăng 14% kể từ tháng 6 năm ngoái. Thứ hai, nguồn cung đang gặp trở ngại do vụ mùa mới vẫn cần khoảng ba tháng nữa mới xuất hiện trên thị trường. Thời tiết khắc nghiệt ở Nam Á - mưa gió thất thường ở Ấn Độ và lũ lụt ở Pakistan - đã làm ảnh hưởng đến nguồn cung. Chi phí trồng lúa bị độn lên do giá phân bón tăng cao.

Bà Mustafa cho biết: "Chúng tôi phải đối mặt với tình huống khi mà các nhà nhập khẩu bị hạn chế mua hàng. Điều này phụ thuộc vào việc người mua có chấp nhận việc tăng giá hơn nữa hay không".

Ấn Độ có một kho dự trữ tương đương 41 triệu tấn gạo - nhiều hơn gấp ba lần so với nhu cầu - trong các vựa lúa công cộng nhằm dự trữ và bảo vệ Hệ thống phân phối công cộng (PDS), giúp hơn 700 triệu người nghèo được tiếp cận với đồ ăn giá rẻ.

Trong năm qua, Ấn Độ đã phải vật lộn với lạm phát lương thực dai dẳng - giá gạo trong nước đã tăng hơn 30% kể từ tháng 10/2022 - dẫn đến áp lực chính trị gia tăng đối với Chính phủ trước cuộc tổng tuyển cử vào năm 2024.

Devinder Sharma, chuyên gia về chính sách nông nghiệp ở Ấn Độ, nói rằng Chính phủ đang cố gắng vượt qua tình trạng thiếu hụt sản lượng dù đã có dự báo trước, khi vùng trồng lúa ở phía Nam đang phải đối mặt với nguy cơ hạn hán do hiện tượng thời tiết El Nino quét qua cuối năm nay.

Nhiều người tin rằng Ấn Độ nên loại bỏ các lệnh cấm xuất khẩu gạo vì chúng gây bất lợi cho an ninh lương thực toàn cầu. Hơn một nửa lượng gạo được nhập khẩu ở khoảng 42 quốc gia có nguồn gốc từ Ấn Độ và ở nhiều quốc gia châu Phi, thị phần nhập khẩu gạo của Ấn Độ vượt quá 80%. Ví dụ, ở các quốc gia tiêu thụ gạo hàng đầu ở châu Á như Bangladesh, Bhutan, Campuchia, Indonesia, Thái Lan và Sri Lanka - tỷ lệ tiêu thụ gạo trong tổng lượng calo sử dụng hằng ngày dao động từ 40% đến 67%.

Bà Mustafa nói: “Những lệnh cấm này tác động đến những người dễ bị tổn thương nhất vì họ dành phần lớn thu nhập của mình để mua thực phẩm.”

“Giá cả tăng cao có thể buộc họ phải giảm lượng thực phẩm tiêu thụ hằng ngày hoặc chuyển sang các lựa chọn thay thế không tốt về mặt dinh dưỡng, hoặc cắt giảm chi phí cho các nhu yếu phẩm cơ bản khác như nhà ở và thực phẩm.”

Lệnh cấm xuất khẩu thực phẩm không phải là mới. Kể từ khi cuộc xung đột ở Ukraine xảy ra vào năm ngoái, số quốc gia áp đặt các hạn chế xuất khẩu đối với thực phẩm đã tăng từ 3 lên 16. Nhưng các chuyên gia cho rằng lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ đang gây ra rủi ro lớn hơn.

Ashok Gulati và Raya Das thuộc Hội đồng Nghiên cứu Quan hệ Kinh tế Quốc tế (Icrier) của Ấn Độ, cảnh báo rằng lệnh cấm "chắc chắn sẽ khiến giá gạo trắng toàn cầu tăng đột biến" và "ảnh hưởng xấu đến an ninh lương thực của nhiều quốc gia châu Phi". Theo họ, để Ấn Độ trở thành "nhà lãnh đạo có trách nhiệm của Nam bán cầu trong G-20", nước này nên tránh những lệnh cấm đột ngột như vậy.

Họ nói: “Bên cạnh đó, tồi tệ hơn là Ấn Độ sẽ bị coi là một nhà cung cấp gạo không đáng tin cậy”.

https://kinhtexaydung.petrotimes.vn/

Trọng Thành

BBC