Chuyên gia thuế chỉ cách đo lường tác động áp 5% thuế GTGT đối với phân bón

Tại tọa đàm "Tham vấn ảnh hưởng của việc áp thuế suất thuế giá trị gia tăng (GTGT) 5% đến ngành phân bón" chiều 17/10, ông Nguyễn Đình Cư, Phó Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam nhìn nhận hầu hết các đại biểu Quốc hội, người tiêu dùng bình thường sẽ hiểu nếu áp thêm thuế GTGT thì sản phẩm bị tăng giá bán.

Nghiên cứu các đối tượng chịu ảnh hưởng của việc điều chỉnh chính sách thuế GTGT đối với phân bón, ông Cư cho biết, đối với nhà nông, giá mua phân bón có thể tăng với hàng nhập khẩu vì áp thêm 5% thuế GTGT đầu vào.

Ngươc lại, với người nông dân sử dụng phân bón trong nước sẽ không bị tăng giá, thậm chí có thể giảm đi, bởi nhà sản xuất trong nước được hoàn thuế đầu vào, có cơ sở giảm chi phí sản xuất. Đặc biệt, người nông dân có cơ hội trong dài hạn giảm chi phí sản xuất do giá thành phân bón giảm.

Nhà nước sẽ có thêm nguồn thu thuế GTGT đối với hàng nhập khẩu, tăng cường được việc quản lý thuế, tạo môi trường thuế bình đẳng.

Ông Nguyễn Đình Cư, Phó Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (Ảnh: Phương Thảo)

Doanh nghiệp là đối tượng phải nộp thuế GTGT 5% đầu ra nhưng được khấu trừ đầu vào, từ đó, tách chi phí thuế ra khỏi giá thành sản xuất, giá vốn hàng bán, là cơ sở để giảm giá bán tới tay người tiêu dùng. Theo số liệu thống kê không đầy đủ, thuế GTGT đối với phân bón chiếm bình quân chỉ 6-7% giá vốn sản xuất, nên quy đổi ra giá bán sẽ vẫn cao hơn mức áp thuế 5%.

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng lưu ý vấn đề chung hiện nay là hoàn thuế GTGT đang còn ách tắc lớn ở nhiều ngành, quá trình giải quyết rất chậm, nên nếu áp thuế GTGT, khi chậm hoàn thuế sẽ ảnh hưởng đến tài chính của doanh nghiệp.

Đưa ra phương án tính toán cụ thể trong sơ đồ hạch toán giá thành và thuế GTGT, ông Nguyễn Đình Cư lấy giả thiết giá vốn hàng bán, chi phí giá thành sản xuất là 100.000 đồng/tấn phân bón; thuế GTGT đầu vào 7.000 đồng/tấn; doanh nghiệp bán ra thị trường tới tay người nông dân với giá 110.000 đồng/tấn, khấu trừ chi phí và thuế đầu vào, lợi nhuận hiện tại không chịu thuế GTGT đầu ra của doanh nghiệp đạt 3.000 đồng/tấn.

Ở phương án đề xuất áp thuế suất 5% với mức giá phân bón bán ra thị trường hiện tại 110.000 đồng/tấn, thì giá bán khi chưa tính mức thuế này là 110.000:105% còn 104.762 đồng/tấn. Mức 5% thuế GTGT của giá bán này được tính 5.238 đồng/tấn. Như vậy, số thuế nhà sản xuất phân bón nội địa phải nộp tính theo công thức thuế suất đầu ra trừ đầu vào còn âm 1.762 đồng/tấn và sẽ được khấu trừ.

Từ phương án định lượng cụ thể nêu trên, Phó Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam khẳng định với phương án thuế GTGT 5%, lợi nhuận doanh nghiệp có thể tăng lên đúng bằng số thuế được khấu trừ. Trong khi đó, người nông dân không phải chịu tác động làm tăng chi phí sản xuất do áp dụng thuế GTGT. Ngân sách nhà nước sẽ giảm thuế 1.762 đồng/tấn, nhưng sẽ được bù đắp bởi thuế nhập khẩu phân bón.

IPSC: Nông dân có thể giảm 453 tỷ đồng chi phí phân bón nội địa

Tính toán phân tích định lượng tác động áp thuế GTGT 5% đối với phân bón của Dự án tăng cường năng lực cạnh tranh khu vực tư nhân Việt Nam (USAID/IPSC) cũng có kết luận tương tự như Hội Tư vấn thuế Việt Nam.

Theo báo cáo này, cơ cấu chi phí sản xuất phân bón sẽ gồm: 74% nguyên vật liệu, 6% chi phí khấu hao tài sản cố định, 7% chi phí dịch vụ mua ngoài, 6% chi phí bằng tiền khác, 7% chi phí không chịu thuế GTGT.

Ước tính thay đổi giá bán của phân bón sau khi áp thuế GTGT đầu ra 5% của IPSC

Ước tính thay đổi của giá bán sau khi áp thuế GTGT đầu ra 5%, Dự án IPSC tính toán giá phân bón sản xuất trong nước: Urê giảm 2%, DAP giảm 1,13%, Lân giảm 0,87%, NPK tăng 0,09%. Ngược lại, giá phân bón nhập khẩu: Urê, NPK, DAP (trực tiếp cho sản xuất nông nghiệp) và SA, Kali (đầu vào cho sản xuất phân bón) có thể tăng 5%.

Đối với người nông dân sử dụng chủ yếu phân bón trong nước, giá bán các loại phân bón giữ nguyên hoặc giảm, sẽ giúp chi phí sử dụng phân bón trong nước ước giảm 453 tỷ đồng.

Báo cáo phân tích của IPSC cho rằng khi được áp thuế GTGT đầu ra, doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước được khấu trừ thuế GTGT đầu vào sẽ giảm áp lực khi đầu tư/sửa chữa, đầu tư công nghệ mới, xanh hóa sản xuất. Đây cũng là mức thuế ưu đãi hơn so với mức thuế GTGT hiện tại 10%.

Hiện Việt Nam phải nhập khẩu DAP 64 do trong nước chưa sản xuất được, để đáp ứng nhu cầu này trong tương lai cạnh tranh với hàng nhập khẩu, IPSC nhìn nhận việc được khấu trừ thuế GTGT sẽ giúp doanh nghiệp nâng cấp công nghệ mang tính chiều sâu.

Đa phần các nhà máy Urê ở Việt Nam được xây dựng trên 10 năm, do đó, nhu cầu về nâng cấp công nghệ/máy móc thiết bị là cần thiết đối với các doanh nghiệp sản xuất phân bón nội địa.

Phương Thảo