Chiến lược phát triển hydrogen xanh: Khác biệt giữa Mỹ và EU

EU: Chỉ thị mới về khí đốt có ý nghĩa lớn đối với hydrogen

Triển khai Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050

Ảnh minh họa

Phân tích sau đây xác định các sự khác biệt chính giữa chiến lược hydrogen xanh của hai bên:

Tháng 12 năm 2023, Mỹ đã công bố bản dự thảo hướng dẫn về các tiêu chuẩn hydrogen, được sử dụng để xác định tính đủ điều kiện cho các khoản khấu trừ thuế theo Đạo luật Giảm lạm phát (IRA). Hướng dẫn này, được gọi là 45V, được xây dựng xung quanh những gì được gọi là "ba trụ cột" của hydrogen, đó là khớp thời điểm, bổ sung và kết nối.

Ba yêu cầu chung này cũng được đề cập trong Bộ luật Ủy nhiệm của EU nhằm định nghĩa hydrogen để tuân thủ các mục tiêu của EU như các nhiên liệu tái tạo phi sinh học (RFNBOs).

Ảnh minh họa

Ba trụ cột có thể được hiểu chung là:

Tính khớp thời điểm:

Những quy tắc này nhằm đảm bảo hydrogen được sản xuất khi có nguồn điện sạch sẵn có. Điều này có nghĩa là lượng điện được sử dụng trong sản xuất hydrogen phải được sản xuất bởi một nguồn phi carbon trong một khoảng thời gian nhất định, như cùng ngày, cùng tháng, hoặc cùng năm. Khoảng thời gian ngắn sẽ làm giảm hệ số công suất của máy điện phân, làm tăng chi phí bình quân của hydrogen nhưng đạt được mức giảm phát thải lớn hơn.

Quy tắc của Mỹ đòi hỏi khớp thời điểm theo giờ, và cho phép khớp theo năm cho đến cuối năm 2027. Trong khi đó, Quy tắc của EU cũng đòi hỏi khớp thời điểm theo giờ, tuy nhiên, họ vẫn cho phép khớp theo tháng cho đến cuối năm 2029. Các quốc gia thành viên của EU có thể áp đặt các quy tắc nghiêm ngặt hơn bắt đầu từ tháng 7 năm 2027.

Ảnh minh họa

Tính bổ sung:

Các quy tắc quanh trụ cột này nhằm đảm bảo việc sản xuất hydrogen đi đôi với khả năng tạo ra công suất năng lượng mới từ năng lượng sạch, khiến các nhà sản xuất hydrogen phải thêm điện tái tạo vào lưới điện, thay vì sử dụng lại năng lượng sạch đã có trên lưới.

Tại Mỹ, cơ sở sản xuất điện sạch được sử dụng cho quá trình tạo ra hydrogen phải có ngày hoạt động thương mại không quá 36 tháng trước khi cung cấp điện cho cơ sở sản xuất hydrogen. Các quy định của Mỹ không phân biệt công nghệ trong việc cung cấp nguồn điện sạch. Khác với quy định của EU, Mỹ chấp nhận năng lượng hạt nhân là nguồn cung cấp điện sạch.

Trong khi đó, EU quy định cơ sở sản xuất điện tái tạo được sử dụng cho hydrogen cũng phải hoạt động không quá 36 tháng trước khi bắt đầu cung cấp điện cho cơ sở sản xuất hydrogen. Tuy nhiên, các nhà máy được lắp đặt vào trước năm 2028 sẽ được miễn tuân thủ quy định này cho đến năm 2038 và năng lượng hạt nhân không được coi là một nguồn cung cấp điện hợp lệ trong quy định của EU.

Ảnh minh họa

Tính kết nối:

Bộ quy tắc này nhằm đảm bảo hydrogen được sản xuất bằng điện sạch trong cùng một khu vực với nguồn năng lượng sạch cung cấp điện cho nhà máy. Nó quy định rằng bắt buộc phải có một kết nối vật lý trực tiếp giữa nguồn năng lượng sạch và các hệ thống sản xuất hydrogen.

Trong khi các quy định của Mỹ chỉ là một bản dự thảo đề xuất, khung pháp lý của EU đã đến bước cuối cùng mặc dù có thể có những thay đổi nhỏ trong thời gian sửa đổi được lên lịch vào năm 2028.

Ảnh minh họa

Tại Mỹ, các dự án hydrogen phải nhận điện sạch từ một nguồn ở cùng một khu vực trong 14 khu vực địa lý được xác định bởi Nghiên cứu Nhu cầu Truyền tải Quốc gia của Bộ Năng Lượng vào tháng 10 năm 2023. Dự án cần có chứng chỉ thuộc tính năng lượng (EAC) làm bằng chứng về việc tuân thủ các tiêu chí trên.

Còn tại Châu Âu, các dự án hydrogen cũng phải nhận điện tái tạo từ một nguồn trong một khu vực địa lý cụ thể, được biết đến là một khu vực đấu thầu. Trong trường hợp của EU, các chứng chỉ về nguồn gốc (tương đương với EAC của Mỹ) không đủ để chứng minh cho việc tuân thủ các quy định về hydrogen, mà trong hầu hết các trường hợp các nhà đầu tư phải ký một hợp đồng mua điện với các nhà sản xuất điện tái tạo.

Ảnh minh họa

Tính toán khí thải

Tại Mỹ, lượng khí thải được tính toán để xác định mức độ hỗ trợ một kilogram hydrogen nhận được dưới Đạo luật Giảm lạm phát. Để đủ điều kiện nhận các khoản khấu trừ thuế, khí thải phải thấp hơn 4 kgCO2e/kgH2, không bao gồm khí thải trong quá trình vận chuyển và xử lý cuối cùng của hydrogen.

Tại EU, khí thải được tính toán để xác định xem hydrogen có thể được coi là RFNBO để đạt được các mục tiêu tiêu thụ đã được xác định. Hydrogen phải có lượng khí thải nhà kính thấp hơn 70% so với nhiên liệu hóa thạch, tương đương với 3,38 kgCO2/kgH2. Phạm vi tính toán khí thải nghiêm ngặt hơn so với Mỹ, và bao gồm vận chuyển và xử lý hydrogen.

Ưu đãi

Phương pháp của Mỹ dựa chủ yếu vào một cơ chế ưu đãi từ phía cung cấp. Hydrogen được sản xuất với lượng khí thải ít hơn 0,45 kgCO2e/kgH2 nhận được 100% của khoản khấu trừ 3 đô la/kgH2. Khoản khấu trừ giảm xuống còn 33,4% cho lượng khí thải 0,45-1,5 kgCO2e/kgH2, 25% cho 1,5-2,5 kgCO2e/kgH2 và 20% cho 2,5-4 kgCO2e/kgH2. Không có giới hạn lượng ưu đãi có thể nhận được và các chính sách ưu đãi cho hydrogen có thể kết hợp với các khuyến khích khác như các khoản khấu trừ thuế điện sạch.

Đáng chú ý, Mỹ không có cơ chế ưu đãi cho phía người tiêu dùng.

Ảnh minh họa

Ngược lại, phương pháp của EU chủ yếu dựa vào một cơ chế cầu đẩy (demand-pull) từ phía người tiêu dùng, mặc dù đã có thêm một số ưu đãi hạn chế cho phía cung cấp. EU cũng đã giới thiệu Ngân hàng Hydrogen để trợ giúp sản xuất hydrogen với tối đa 4,5 euro/kgH2 trong các phiên đấu giá khác nhau, với giới hạn là 800 triệu euro trong phiên đấu giá đầu tiên và có thể là 3 tỷ euro trong một phiên đấu giá thứ hai.

Trong khi một số yếu tố của các quy định của Mỹ có thể gợi ý rằng chúng nghiêm ngặt hơn so với phương pháp của EU, điều này là chưa đúng khi cũng có các quy định phía EU được coi là chặt chẽ hơn so với Mỹ.

Để tối đa hóa tiềm năng của hydrogen để đóng góp vào an ninh năng lượng và giảm khí thải carbon, EU và Mỹ sẽ cần cân nhắc các vấn đề về môi trường, kinh tế và an ninh—và họ phải phối hợp cùng nhau. Mặc dù hai thị trường này khác nhau về các nguồn lực, chế độ pháp lý và nhiều hơn nữa, EU và Mỹ nên đảm bảo sự phối hợp và tương thích tối đa của các khuôn khổ quy định về hydrogen, vì điều này sẽ đơn giản hóa đầu tư và thương mại.

Các bể chứa hydro tại nhà máy hydrogen Iberdrola ở Puertollano, miền trung Tây Ban Nha (Nguồn: AP)

Cả hai bên cũng nên lập kế hoạch cẩn thận để đảm bảo rằng các phương pháp tiếp cận hydrogen của họ sẽ giảm lượng khí thải carbon. Hội nghị của Hội đồng Thương mại và Công nghệ EU - Mỹ tiếp theo tại Bỉ là cơ hội cho cả hai bên học hỏi từ các thực tiễn tốt nhất của nhau và phát triển các phương pháp tiếp cận hydrogen chung.

Đỗ Khánh

Atlantic Council