Việt Nam chuẩn bị thí điểm Chương trình Dán nhãn Carbon tự nguyện từ 2026

Các chuyên gia trao đổi tại hội thảo

Việt Nam đã cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, với hàng loạt công cụ chính sách được ban hành, như Luật Bảo vệ môi trường 2020, Nghị định 06/2022/NĐ-CP, Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu và Lộ trình phát triển thị trường carbon trong nước. Bên cạnh cơ chế bắt buộc qua hệ thống giao dịch phát thải (ETS), chương trình dán nhãn carbon tự nguyện được xem là một trụ cột quan trọng nhằm thúc đẩy hành động giảm phát thải từ khu vực tư nhân theo hướng tự giác và minh bạch.

Các chuyên gia trình bày tại hội thảo cho biết, chương trình VCLP được thiết kế gồm 3 giai đoạn: nghiên cứu (đã hoàn tất giữa năm 2025), thiết kế (đang triển khai cuối năm 2025) và thí điểm CFP (Carbon Footprint Product) từ đầu năm 2026. Chương trình do Cục Biến đổi khí hậu (DCC) chủ trì, với sự hỗ trợ kỹ thuật của các tổ chức quốc tế, hướng tới thiết lập một hệ thống dán nhãn carbon đáng tin cậy, minh bạch và phù hợp thông lệ quốc tế như ISO 14067, PAS 2050 hay Nghị định thư KNK.

Theo kết quả khảo sát hơn 500 doanh nghiệp trong khuôn khổ nghiên cứu, mức độ nhận thức và sẵn sàng của khu vực tư nhân với dán nhãn carbon còn thấp. Chỉ khoảng 61% doanh nghiệp biết đến khái niệm “dán nhãn carbon” và 58% hiểu “dấu chân carbon”. Các doanh nghiệp lớn, đặc biệt trong các ngành hóa chất, chế biến thực phẩm, điện tử, dệt may, giấy và đồ uống, đã bước đầu triển khai kiểm kê phát thải hoặc tích hợp tiêu chí carbon vào chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn gặp rào cản về chi phí thẩm định, thiếu dữ liệu chuẩn hóa và năng lực kỹ thuật nội bộ.

Nhận thức của doanh nghiệp về chính sách quốc gia liên quan đến biến đổi khí hậu

Các chuyên gia nhận định, để thí điểm thành công, cần ưu tiên các ngành phát thải cao và hướng xuất khẩu, đồng thời thiết kế các công cụ hỗ trợ kỹ thuật, cơ sở dữ liệu quốc gia và chương trình đào tạo chuyên sâu. Bên cạnh đó, việc kết nối giữa dán nhãn carbon, báo cáo ESG và cơ chế tín chỉ carbon sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong chiến lược giảm phát thải.

Khung chương trình VCLP đề xuất hai loại nhãn: Nhãn CFP hiển thị tổng lượng khí thải carbon trong suốt vòng đời sản phẩm (từ khai thác nguyên liệu đến khi rời nhà máy); Nhãn CFR phản ánh tỷ lệ giảm phát thải so với mức cơ sở đã được xác minh.

Thông tin trên nhãn gồm lượng phát thải (kg CO₂e), đơn vị chức năng (kg, lít, m²...), loại nhãn, thời hạn hiệu lực và mã QR liên kết đến dữ liệu minh bạch. Quy trình chứng nhận bao gồm nộp hồ sơ, xác minh bên thứ ba và phê duyệt bởi cơ quan quản lý, nhằm đảm bảo độ tin cậy, truy xuất nguồn gốc và tính khách quan.

Trong giai đoạn thí điểm, các sản phẩm được lựa chọn sẽ dựa trên Quyết định 13/2024/QĐ-TTg về danh mục ngành phát thải lớn, bao gồm năng lượng, hóa chất, giấy, dệt may, thực phẩm – đồ uống, điện tử. Chương trình cũng sẽ thử nghiệm các công cụ tính toán quốc tế như SimaPro, GaBi, OpenLCA kết hợp cơ sở dữ liệu phát thải Việt Nam (Quyết định 2626/QĐ-BTNMT).

Việc thiết kế và thí điểm dán nhãn carbon tự nguyện diễn ra song song với giai đoạn chuẩn bị vận hành sàn giao dịch carbon trong nước dự kiến ra mắt vào giữa năm 2025. Theo lộ trình, từ nay đến 2028, Việt Nam sẽ hoàn thiện hạ tầng và khung pháp lý cho thị trường carbon, sau đó tiến tới vận hành chính thức vào năm 2031. Khi đó, chương trình dán nhãn carbon sẽ trở thành công cụ hỗ trợ doanh nghiệp tham gia thị trường hiệu quả hơn – vừa đáp ứng yêu cầu giảm phát thải, vừa tạo lợi thế trong các cơ chế bù trừ và thương mại xanh.

Theo khung thiết kế được công bố, VCLP sẽ giúp các doanh nghiệp đo lường, xác minh và công bố lượng phát thải khí nhà kính ở cấp độ sản phẩm; từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu, đặc biệt tại các thị trường đòi hỏi khai báo phát thải như EU, Nhật Bản hay Bắc Mỹ. Đồng thời, chương trình cũng thúc đẩy tiêu dùng bền vững, nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo điều kiện để người tiêu dùng lựa chọn các sản phẩm carbon thấp; Chuẩn hóa phương pháp tính toán và công bố dấu chân carbon cấp sản phẩm; Hỗ trợ doanh nghiệp xác định nguồn phát thải và áp dụng biện pháp giảm khí nhà kính; Củng cố năng lực quốc gia trong giám sát, báo cáo và thẩm định (MRV); Kết nối với chính sách mua sắm công xanh và các mục tiêu khí hậu quốc gia; Hài hòa với hệ thống tiêu chuẩn quốc tế, giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn vào thị trường carbon toàn cầu.

	Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội đảm nhiệm cung ứng dịch vụ sàn giao dịch carbon
	Sẽ có sàn giao dịch carbon trong kỷ nguyên mới
	Bài 10: Thị trường carbon - Đòn bẩy cho chuyển đổi xanh
	Đề xuất chuẩn hóa tín chỉ hàng hóa trên sàn giao dịch carbon, tránh rủi ro gian lận

Phương Thảo