Dầu giá rẻ của Nga buộc các nhà cung cấp từ Châu Phi chật vật tìm khách hàng mới

Các nước EU hướng tới châu Phi để tìm kiếm nguồn cung thay thế khí đốt Nga

EU và Mỹ hỗ trợ châu Phi phát triển năng lượng

Cảng Durban - cảng hoạt động tấp nập nhất của Châu Phi

Các chuyến hàng dầu thô của Tây Phi đến châu Á đã sụt giảm kể từ năm 2020, khi đại dịch COVID-19 làm giảm nhu cầu. Trong khi đó, xuất khẩu sang châu Âu và Mỹ đã tăng đều đặn, do các nhà máy lọc dầu ở những thị trường này tránh xa dầu thô Urals của Nga.

Knut Sæthre, Giám đốc tài chính của BW Energy - Công ty có cơ sở khai thác ở Gabon, cho biết: “Dầu của chúng tôi đã thực sự đến châu Âu. Hiện có thể có ít dầu [châu Phi] đến Trung Quốc và Ấn Độ hơn, vì họ đang mua rất nhiều dầu của Nga. Nhưng tất nhiên sau đó có những người mua châu Âu cần thay thế dầu của Nga bằng dầu khác như dầu của châu Phi chẳng hạn."

Tuy nhiên, các thương nhân gặp khó khăn trong việc bán các thùng dầu Tây Phi trong những tháng gần đây cho biết xuất khẩu sang châu Âu tăng nhưng không phản ánh việc tái cấu trúc thị trường. Thay vào đó, khối lượng tăng lên để thu hút sự quan tâm từ thị trường dầu mỏ châu Âu đã bão hòa cho thấy một triển vọng khá ảm đạm đối với các nước khai thác dầu đến từ châu Phi, vốn cũng đã phải đối mặt với sự sụt giảm sản lượng.

Các thùng dầu giá rẻ của Nga

Các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc, trước đây là khách hàng lớn nhất đối với dầu thô từ Angola và Cộng hòa Congo, đã bị thu hút bởi các loại dầu rẻ hơn của Nga, được giữ ở mức thấp bởi mức trần giá 60 USD/thùng do các nước phương Tây áp đặt. Điều này diễn ra bất chấp dầu của Nga có trọng lượng trung bình và chua, trong khi dầu thô Tây Phi chủ yếu nhẹ và ngọt.

Nga đã trở thành nhà cung cấp dầu thô hàng đầu cho Trung Quốc và Ấn Độ trong năm qua, với xuất khẩu sang châu Á tăng vọt từ 1,33 triệu thùng/ngày năm 2021 lên 2,11 triệu thùng/ngày vào năm 2022 và trung bình 3,23 triệu thùng/ngày trong năm nay.

Trong khi đó, lượng dầu từ Tây Phi đến các nước châu Á đã giảm mạnh kể từ năm 2020, với mức giảm lớn nhất đến từ sau cuộc chiến Ukraine. Sản lượng xuất khẩu giảm từ mức trên 2,3 triệu thùng/ngày vào năm 2020 xuống 2,06 triệu thùng/ngày vào năm 2021 và 1,66 triệu thùng/ngày vào năm ngoái. Vào năm 2023, khu vực này chỉ xuất khẩu trung bình 1,53 triệu thùng/ngày sang châu Á, theo dữ liệu từ CAS.

Do đó, tỷ trọng dầu thô của Tây Phi trong tổng lượng dầu nhập khẩu của Trung Quốc cũng đã giảm, từ 14% năm 2020 xuống còn 9% trong quý đầu tiên của năm 2023, dữ liệu cho thấy.

Dầu thô châu Phi luôn có khả năng bị thay thế bởi dầu thô rẻ hơn của Nga vì phần lớn nhiên liệu của họ được bán trên thị trường giao ngay, không giống như các quốc gia Trung Đông thường dựa vào các hợp đồng dài hạn. Kết quả là việc thừa cung, các vấn đề tiếp thị và giá giảm là những thách thức lâu năm. Tuy nhiên, xuất khẩu sang châu Á chậm chạp xảy ra ngay cả khi giá dầu thô Brent giảm đã thu hẹp khoảng cách giữa dầu thô Tây Phi và các loại dầu Trung Đông.

Triển vọng u ám

Với việc dầu thô Tây Phi cho năng suất lọc dầu diesel cao hơn, các quốc gia Tây Phi đã tìm được những người mua khác.

Nhập khẩu dầu Tây Phi của Hà Lan tăng từ 144.600 thùng/ngày năm 2021 lên 264.100 thùng/ngày vào năm 2022 và trung bình 426.300 thùng/ngày trong năm nay. Nhu cầu của Anh và Pháp đối với loại dầu thô này cũng tăng lên đáng kể, trong khi xuất khẩu sang Mỹ đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2021 lên mức trung bình 211.000 thùng/ngày trong năm nay.

Tuy nhiên, các thương nhân bác bỏ ý kiến cho rằng nhu cầu của Châu Âu đối với dầu thô của Châu Phi đã tăng lên đáng kể. Thay vào đó, người bán buộc phải hướng dầu thô Tây Phi tới các nhà máy lọc dầu châu Âu, vốn có xu hướng săn các lô hàng khi giá giảm đủ thấp. Trong những tháng gần đây, họ đã phải vật lộn để thu hút sự quan tâm đối với dầu thô của Nigeria, trong khi các cuộc đình công của nhà máy lọc dầu Pháp làm trầm trọng thêm tình trạng tồn đọng.

Các thương nhân cho biết nhu cầu của Trung Quốc đối với dầu thô Tây Phi sẽ tăng vào cuối năm 2023 khi nền kinh tế này thoát khỏi giấc ngủ do COVID-19 gây ra.

Một người trong ngành cho biết: “Có vẻ như sức mua của Trung Quốc đã tăng trưởng nhanh hơn khi năm 2023 dần trôi qua”. Tuy nhiên, nhu cầu của Ấn Độ đối với dầu thô của Nigeria dự kiến sẽ không tăng trở lại trong năm nay.

Nhu cầu châu Á giảm là đòn giáng mới nhất đối với các nhà khai thác Tây Phi, vốn cũng chứng kiến xuất khẩu bị ảnh hưởng do sản lượng thấp. Sản lượng của Angola đã giảm trong 5 năm qua do các vấn đề kỹ thuật tại các giếng cũ và đầu tư thượng nguồn thấp. Trong tháng 3, sản lượng của thành viên OPEC này đã giảm xuống thấp nhất trong 19 năm ở mức dưới 1 triệu thùng/ngày.

Nigeria cũng đã chứng kiến sản lượng giảm mạnh so với hạn ngạch là 1,77 triệu thùng/ngày đặt ra bởi OPEC do các vấn đề kỹ thuật và tình trạng mất an ninh cũng như trộm cắp dầu ở Đồng bằng sông Niger.

Đỗ Khánh