Cà Mau: Áp lực thiên tai từ Tây sang Ðông - Bài 1: Biển lở

Bài 1: Biển lở

“Đất cũng sinh sôi”, hình ảnh này có lẽ chỉ còn trong ký ức của các thế hệ đi trước. Giờ đây viễn cảnh sạt lở - đào đắp, gia cố rồi lại sạt lở... là hình ảnh dễ thấy nhất dọc suốt chiều dài bờ biển từ Tây sang Đông. Thông tin về sạt lở luôn là dòng thời sự nóng trên địa bàn tỉnh trong hơn 10 năm qua.

Hôm chúng tôi đặt chân tới tuyến đê biển Tây cũng là thời điểm Chủ tịch UBND tỉnh công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai đối với tình trạng sạt lở đê biển Tây, đoạn từ bờ Nam cống Kênh Mới đến bờ Bắc cống Đá Bạc và vàm Tiểu Dừa, do ảnh hưởng của đợt áp thấp nhiệt đới trong tháng 7.

Mất đất, mất rừng từ tây...

Vào thời điểm đó, tại khu vực này có gần 50 lực lượng của Hạt Quản lý đê điều và dân quân tự vệ tại địa phương cùng các phương tiện cơ giới đang tiến hành gia cố kè rọ đá sát chân đê để giảm nguy cơ vỡ đê.

Anh Trần Minh Quảng, nhân viên Trạm Quản lý đê điều Trần Văn Thời - Phú Tân, kể lại, chỉ trong vòng chưa đầy 30 phút, nước dâng cao bất thường kèm theo sóng lớn đã gây ra tình trạng sạt lở nghiêm trọng 3 đoạn, với chiều dài hơn 110 m. Trong đó, có khoảng 40 m sạt lở khoét sâu vào mái đê, chỉ còn cách mặt đê khoảng 3 m, nguy cơ vỡ đê rất cao.

Tuyến đê biển Tây của tỉnh được hình thành sau cơn bão số 5 năm 1997, có chiều dài 108 km, điểm đầu xuất phát từ kênh Tiểu Dừa, thuộc xã Khánh Tiến, huyện U Minh (giáp tỉnh Kiên Giang) và kết thúc tại Kênh Năm, thuộc xã Rạch Chèo, huyện Phú Tân. Tuyến đê biển này đi qua 3 huyện: U Minh, Trần Văn Thời và Phú Tân, với 10 xã và 2 thị trấn.

Từ con đê đất ban đầu nay đã được bê-tông hoá nhưng cuộc chiến khốc liệt giữa người và sóng biển vẫn chưa đến hồi kết... Tình trạng sạt lở vẫn đang diễn ra ngày đêm, lúc khu vực này, khi địa điểm khác.

Tuyến đê biển Tây có ý nghĩa rất lớn đối với việc phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng trong tỉnh nói chung, các huyện phía Tây nói riêng. Hiện nay, tuyến đê này đang bảo vệ cho khoảng 26.160 hộ dân sinh sống ven biển và gần 128.972 ha đất sản xuất nông nghiệp, nuôi thuỷ sản; cấp nước mặn và tiêu thoát nước thải phục vụ nuôi thuỷ sản; ngăn mặn, giữ ngọt, tiêu úng, xổ phèn phục vụ sản xuất nông nghiệp; khai thác tổng hợp và phát triển bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên trong vùng nhằm bảo vệ hệ sinh thái môi trường, phát triển sản xuất, cải thiện và nâng cao đời sống Nhân dân.

Áp thấp nhiệt đới trong tháng 7 đã làm một đoạn đê khu vực Đá Bạc bị sạt lở nghiêm trọng, https://kinhtexaydung.petrotimes.vn

Trong hơn 10 năm qua, tác động của biến đổi khí hậu đã khiến tình trạng sạt lở trên tuyến đê biển Tây diễn biến hết sức phức tạp.

Ông Bùi Văn Đông, Hạt trưởng Hạt Quản lý đê điều, cho biết, qua khảo sát và quan trắc chiều dài bờ biển Tây, hiện có khoảng 89 km bị sạt lở ở mức độ rất nghiêm trọng và nghiêm trọng. Nhiều vị trí không còn đai rừng phòng hộ, sóng biển tác động trực diện vào mái đê, rất nguy hiểm.

Đoạn đê từ vàm Đá Bạc đến bờ Bắc Kênh Mới là một trong những trọng điểm về sạt lở hiện nay. Trong khu vực này nhiều đoạn không còn đai rừng phòng hộ, sóng biển đánh trực tiếp vào mái đê, một số nơi cây rừng bật gốc nằm la liệt. Anh Quảng cho biết, khu vực này luôn trong tình trạng sạt lở nghiêm trọng nhất từ trước đến nay. Bao nhiêu đất, đá, cừ tràm… được đổ xuống đây nhưng không bao lâu đã bị sóng biển cuốn đi sạch.

Để giảm nguy cơ vỡ đê biển Tây đoạn Đá Bạc, các phương tiện cơ giới đã được huy động hộ đê, https://kinhtexaydung.petrotimes.vn

… Sang đông

Không chịu thua kém, sóng biển Đông cũng đang ngày đêm đục khoét lấy đi đất, rừng của khu vực này. Trong tổng số hơn 142 km chiều dài bờ biển Đông hiện nay cũng đã có hơn 82 km đang trong tình trạng sạt lở. Càng nguy hiểm hơn khi khu vực này chưa có đê, dù chỉ là đê đất.

Tại khu vực cửa Vàm Xoáy (xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển) , nhiều người dân phải di dời do sạt lở, https://kinhtexaydung.petrotimes.vn

Đứng trên phần đất thuộc ấp Chợ Thủ B, ông Lâm Trường Hải, Phó chủ tịch UBND xã Tam Giang Tây, huyện Ngọc Hiển, chỉ tay về phía cột hải đăng đang cách đất liền của ấp Mai Vinh, xã Tam Giang Đông, huyện Năm Căn gần 1 km, chia sẻ: “Trước đây nó nằm trong vạt rừng, nhưng giờ chơi vơi ngoài biển”.

Câu nói ấy như đã phần nào lý giải nguyên nhân vì sao cửa biển Bồ Đề ngày nay trở nên heo hút. Những năm gần đây có ít nhất 4 hộ dân phải "bỏ của chạy lấy người" vì sạt lở.

“Gần như 11 km đường bờ biển của xã hiện nay đều trong tình trạng sạt lở, mà nghiêm trọng nhất là cửa Bồ Đề và Hóc Năng”, ông Hải cho biết thêm.

Là một trong số ít hộ còn bám trụ lại nơi đây, lão nông Sáu Biên (Nguyễn Văn Biên) thở dài, sẽ chẳng bao lâu nữa chắc ông cũng phải chấp nhận buông bỏ vì sóng biển lấn sát. “Không đâu như ở đây, có đất cho con mà không đứa nào chịu nhận”, ông Sáu Biên bộc bạch.

Hơn 40 năm gắn bó với mảnh đất này, với ông, nó trở nên rất quan trọng. Chính vì thế, để giữ đất, ông mua dừa làm bờ kè. Tuy nhiên, ông cho biết, chỉ khoảng 5 năm nhưng đã 2 lần di dời kè và giờ đang tiếp tục chuẩn bị di dời. Mỗi lần như vậy vừa tiền cây, tiền công ít nhất vài chục cho đến cả trăm triệu đồng. Do chứng kiến cảnh này nên khi kêu cho đất, con ông không ai chịu nhận.

Là đơn vị quản lý rừng phòng hộ chạy dài hơn 37 km dọc theo bờ biển qua địa bàn xã Tân Ân, Tam Giang Tây và thị trấn Rạch Gốc, ông Huỳnh Văn Xê, Trưởng ban Quản lý rừng phòng hộ Kiến Vàng, cho biết, từ năm 2014 đến nay, có ít nhất hơn 500 ha rừng phòng hộ bị mất do sạt lở, có nơi sạt lở sâu vào hơn 30 m, như cửa Bồ Đề, Hóc Năng…

Dọc theo khu vực bờ biển Đông, hiện nay không khó để bắt gặp cây đước, mắm đủ kích cỡ nằm ngổn ngang, những căn nhà, trụ sở, chốt quản lý bảo vệ rừng, trạm kiểm soát của bộ đội biên phòng… bị bỏ hoang và xơ xác vì sóng biển, sạt lở.

https://kinhtexaydung.petrotimes.vn

Nguyễn Phú - Chí Diện - Khánh Phương

baocamau.com.vn