Thông tin cơ bản về Ủy hội sông Mê Công quốc tế và sự tham gia, đóng góp của Việt Nam

https://kinhtexaydung.petrotimes.vn

I. Thông tin về Ủy hội sông Mê Công quốc tế (MRC

1. Uỷ hội sông Mê Công quốc tế (Ủy hội) được thành lập theo Hiệp định hợp tác Phát triển bền vững lưu vực sông Mê Công (ký ngày 05 tháng 4 năm 1995 giữa Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam). Theo Hiệp định, mục tiêu chính của Uỷ hội là thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia thành viên trong sử dụng, phát triển và bảo vệ tài nguyên nước và các tài nguyên liên quan một cách bền vững trên lưu vực sông Mê Công. Tiền thân của Ủy hội là Ủy ban Mê Công được thành lập từ năm 1957 (gồm bốn quốc gia ở hạ lưu vực sông Mê Công là Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam) với sự hỗ trợ của Ủy ban kinh tế - xã hội của Liên hợp quốc ở châu Á - Thái Bình Dương (UN ESCAP) và một số nước khác nhằm thúc đẩy phát triển các nguồn tài nguyên một cách công bằng và hợp lý giữa các quốc gia đồng thời tăng cường bảo vệ môi trường, sinh thái trong lưu vực sông Mê Công.

Trong các khuôn khổ hợp tác hiện nay về lưu vực sông Mê Công, Uỷ hội là tổ chức duy nhất có chức năng xây dựng các khuôn khổ pháp lý, trong đó có những quy chế ràng buộc đối với các quốc gia thành viên về chia sẻ công bằng, hợp lý tài nguyên nước và cùng nhau bảo vệ môi trường sinh thái lưu vực sông bên cạnh chức năng thúc đẩy các dự án phát triển chung. Trong gần 30 năm qua kể từ khi thành lập, được sự hỗ trợ và đóng góp tài chính tích cực của các quốc gia thành viên, các quốc gia tài trợ và tổ chức quốc tế, Uỷ hội đã đạt được nhiều kết quả tích cực góp phần thúc đẩy sự phát triển ở các quốc gia thành viên, tăng cường hợp tác lưu vực trong nhiều lĩnh vực như xây dựng các quy chế sử dụng nước, quản lý môi trường, liên kết giao thông thủy, sản xuất nông nghiệp, thủy sản và mở rộng hợp tác với hai nước thượng lưu là Trung Quốc, Mi-an-ma (hiện là Đối tác đối thoại của Ủy hội), các Đối tác phát triển/cộng đồng tài trợ và nhiều đối tác quốc tế khác. Chính vì vậy, hoạt động của Ủy hội không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, bảo vệ môi trường của các quốc gia thành viên mà còn trong tăng cường quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia trong lưu vực.

Ủy hội sông Mê Công quốc tế đã thống nhất Hội nghị Cấp cao Uỷ hội sông Mê Công quốc tế bốn năm một lần luân phiên tại các quốc gia thành viên theo thứ tự vần chữ cái tên quốc gia vào ngày 05/4 là ngày ký Hiệp định Hợp tác Phát triển Bền vững Lưu vực sông Mê Công.

Hội nghị Cấp cao Uỷ hội sông Mê Công quốc tế lần thứ nhất được tổ chức tại vào ngày 5/4/2010 tại Hủa-hỉn, Thái Lan với chủ đề “Đáp ứng nhu cầu, Giữ cân bằng: Hướng tới phát triển bền vững của lưu vực sông Mê Công”.

Hội nghị Cấp cao Ủy hội sông Mê Công quốc tế lần thứ hai được tổ chức vào ngày 5/4/2014 tại Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam với chủ đề “An ninh nước, năng lượng, lương thực trong bối cảnh biến đổi khí hậu của lưu vực sông Mê Công”.

Hội nghị Cấp cao Ủy hội sông Mê Công quốc tế lần thứ ba được tổ chức vào ngày 5/4/ 2018 tại Thành phố Siêm Riệp, Campuchia với chủ đề “Tăng cường các nỗ lực chung và mở rộng quan hệ đối tác nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững trên lưu vực sông Mê Công”.

Hội nghị Cấp cao Uỷ hội sông Mê Công quốc tế lần thứ tư sẽ được tổ chức vào ngày 5/4/ 2023 tại Viêng Chăn, Lào với chủ đề của Hội nghị Cấp cao lần thứ tư là “Đổi mới và hợp tác nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước và sự phát triển bền vững của lưu vực sông Mê Công”.

Hội nghị Cấp cao Uỷ hội sông Mê Công quốc tế lần thứ tư có ý nghĩa rất quan trọng nhằm kiểm điểm quá trình 4 năm hoạt động của Uỷ hội kể từ Hội nghị Cấp cao lần thứ ba. Hội nghị đồng thời là cơ hội để tiếp tục khẳng định cam kết cao nhất của các quốc gia thành viên trong việc tăng cường hợp tác khu vực cho sự phát triển bền vững lưu vực sông Mê Công; xác định các lĩnh vực ưu tiên cho các hoạt động trong khuôn khổ hợp tác trong Uỷ hội trong giai đoạn tiếp theo, đặc biệt trong xu thế đảm bảo an ninh nguồn nước, năng lượng và lương thực trước các thách thức do tự nhiên và con người gây nên. Đây cũng là sự kiện chính trị cấp cao của các nước trong tiểu vùng Mê Công, qua đó khẳng định vai trò quan trọng của Ủy hội, tăng cường quan hệ giữa các nước thành viên và thu hút sự quan tâm, ủng hộ của các tổ chức quốc tế và khu vực, các Đối tác đối thoại, các Đối tác phát triển và cộng đồng các nhà tài trợ.

II. Đóng góp của Việt Nam vào các thành tựu của Ủy hội sông Mê Công quốc tế

- Việt Nam đã xác định mục tiêu hợp tác Mê Công, thực hiện hiệu quả Hiệp định Mê Công 1995 bao gồm: Đảm bảo sử dụng và quản lý hiệu quả và bền vững nguồn tài nguyên nước sông Mê Công vùng Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam nói riêng và toàn lưu vực sông Mê Công nói chung; hạn chế tối đa những tác động tiêu cực của các hoạt động phát triển ở thượng nguồn, bao gồm cả các công trình thủy điện trên dòng chính sông Mê Công về phía hạ du và tới các vùng lãnh thổ của Việt Nam; đồng thời duy trì ổn định và tăng cường quan hệ hợp tác với các quốc gia trong lưu vực sông Mê Công, thúc đẩy hợp tác phát triển trong khu vực.

- Với vị thế là quốc gia cuối nguồn và phải chịu các tác động ngày càng nghiêm trọng do các hoạt động phát triển ở thượng nguồn trong bối cảnh biến đổi khí hậu, Việt Nam đã xác định hợp tác trong Ủy hội sông Mê Công quốc tế là một cơ chế hợp tác vùng có cơ sở pháp lý chặt chẽ nhất, có cơ cấu thể chế có truyền thống lâu dài và ổn định, và quan trọng hơn cả là cơ chế hợp tác về tài nguyên nước lưu vực sông Mê Công đầy đủ duy nhất trong khu vực. Ủy hội cũng được coi là Diễn đàn khu vực quan trọng nhất giúp Việt Nam bảo vệ tài nguyên nước và các tài nguyên có liên quan vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và an ninh nguồn nước quốc gia nói chung. Vì vậy, Việt Nam cũng xác định phải là quốc gia thành viên tích cực nhất, gương mẫu nhất và có tính xây dựng nhất để có thể kêu gọi các quốc gia thành viên khác góp phần thực hiện hiệu quả Hiệp định Mê Công 1995 và tuân thủ các quy định của Ủy hội sông Mê Công quốc tế, và qua đó kêu gọi sự hỗ trợ và ủng hộ của cộng đồng quốc tế và khu vực.

- Cho tới nay, được sự chỉ đạo sát sao của Lãnh đạo Đảng và Chính phủ, Việt Nam đã thể hiện cam kết chính trị rất cao, thể hiện vai trò của một quốc gia thành viên hết sức tích cực và xây dựng trong tham gia các hoạt động của Ủy hội sông Mê Công quốc tế trên tất cả các cấp và diễn đàn, từ cấp cao tới cấp Bộ trưởng, Ủy ban Liên hợp, Nhóm công tác… trên tất cả các lĩnh vực hợp tác thông qua các sáng kiến, vận động, thúc đẩy và các đóng góp vượt bậc về tài chính, thông tin số liệu, chuyên gia… Việt Nam cũng là quốc gia thành viên đi đầu trong nỗ lực nâng cao hình ảnh, vị thế và tầm quan trọng của hợp tác trong Ủy hội sông Mê Công quốc tế trên các Diễn đàn quốc tế và đa phương; luôn đề cao tinh thần đoàn kết hợp tác giữa các quốc gia sông Mê Công, đóng góp vào ổn định và hợp tác khu vực; quan tâm lợi ích chính đáng của tất cả các quốc gia sông Mê Công; thúc đẩy hợp tác với các quốc gia thượng nguồn là Trung Quốc và Mianma trên cơ sở thận trọng khôn khéo, vận dụng các nguyên tắc hợp tác cơ bản đã được các bên tham gia chấp thuận như đồng thuận nhất trí, tôn trọng chủ quyền quốc gia, tuân thủ luật pháp quốc tế.

Các đóng góp cụ thể của Việt Nam:

- Tham gia trong xây dựng và triển khai các văn bản pháp lý, các chiến lược của Ủy hội như: Chiến lược Phát triển lưu vực các giai đoạn, Chiến lược quản lý và giảm nhẹ lũ, Chiến lược thủy sản, Chiến lược phát triển thủy điện…xây dựng và hoàn thiện Bộ thủ tục giám sát sử dụng nước và các hướng dẫn kỹ thuật…

- Tích cực đóng góp chia sẻ thông tin, số liệu: phục vụ các hoạt động của các chương trình, dự án, các nghiên cứu của Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Công quốc tế, tuân thủ thực hiện theo đúng các chỉ dẫn kỹ thuật của Thủ tục Trao đổi và Chia sẻ thông tin số liệu của Ủy hội, đồng thời các quy định trong nước về an ninh, bảo mật đối với chia sẻ thông tin, số liệu

- Đóng góp chuyên gia và kỹ thuật cho Ban Thư ký Ủy hội, cử các chuyên gia trong nước giỏi, có nhiều kinh nghiệm đến làm việc tại Ban Thư ký nhằm xây dựng nguồn cán bộ ven sông cho Ban Thư ký và triển khai quá trình “ven sông hóa” của Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Công quốc tế.

- Tích cực và chủ động tham gia quá trình tham vấn đối với các hoạt động của Ủy hội sông Mê Công quốc tế, đặc biệt là tham vấn trước đối với các đề xuất dự án thủy điện dòng chính sông Mê Công, các thông báo sử dụng nước của các quốc gia thành viên Ủy hội

- Tích cực tham gia các nghiên cứu của Ủy hội sông Mê Công quốc tế như các nghiên cứu về quản lý lũ xuyên biên giới, các vấn đề pháp lý trong quản lý lũ, các nghiên cứu về phát triển thủy điện bền vững, đặc biệt là Nghiên cứu của Ủy hội về phát triển bền vững lưu vực sông Mê Công bao gồm đánh giá tác động của thủy điện dòng chính.

- Tăng cường vai trò Ủy hội sông Mê Công quốc tế, đẩy mạnh hợp tác của Uỷ hội với các cơ chế hợp tác đa phương khác trong khu vực, thúc đẩy hợp tác với các đối tác phát triển, góp phần nâng cao vai trò và vị thế của Ủy hội sông Mê Công quốc tế trên trường quốc tế và trong khu vực.

https://kinhtexaydung.petrotimes.vn

Vân Anh