Tin Bộ Ngoại giao: Các thông tin cơ bản về quan hệ Việt Nam - Vương quốc Bỉ

I. QUAN HỆ CHÍNH TRỊ:

Việt Nam và Bỉ thiết lập quan hệ Ngoại giao ngày 22/3/1973. Bỉ mở sứ quán tại Hà Nội tháng 11/1975; cử Đại sứ thường trú tháng 6/1976. Việt Nam mở Đại sứ quán tại Bruxelles tháng 01/1991.

Bỉ có Lãnh sự danh dự tại TP. HCM. Tháng 3/2005, Việt Nam đã khai trương văn phòng Lãnh sự danh dự tại tỉnh Antwerp.

Hiện nay, hai bên sẽ kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và 05 năm Đối tác chiến lược về nông nghiệp năm 2023.

Đoàn ra:

Đoàn vào:

Ta và Bỉ có cơ chế tham vấn chính trị định kỳ cấp Thứ trưởng Bộ Ngoại giao bắt đầu từ tháng 10/2013. Đến nay, hai bên đã tiến hành được 3 kỳ tham vấn luân phiên tại Việt Nam và Bỉ (2013, 2015, 2017). Kỳ họp thứ 4 (hoãn từ tháng 11/2019) dự kiến sẽ tổ chức tại Hà Nội vào tháng 11/2022 (kết hợp với họp Ủy ban Hỗn hợp Việt Nam - Bỉ về hợp tác kinh tế lần thứ 6).

II. QUAN HỆ HỢP TÁC KINH TẾ:

Ủy ban hỗn hợp về Hợp tác Kinh tế là cơ chế trao đổi cấp Chính phủ về các lĩnh vực hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Bỉ, được thiết lập năm 2011 theo thỏa thuận giữa hai Thủ tướng nhân chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Bỉ Yves Leterme (2009), họp định kỳ 2 năm và luân phiên tại Hà Nội và Bruxelles. Ủy ban hỗn hợp về kinh tế lần 5 đã được tổ chức vào ngày 06/11/2019 tại Bỉ; lần 6 được tổ chức vào 15/11/2022 tại Việt Nam chủ trì bởi Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tưu Trần Quốc Phương và Tổng Vụ trưởng Tổng Vụ Song phương Jereon Cooreman.

1. Thương mại:

Vương quốc Bỉ là đối tác thương mại lớn thứ 6 của Việt Nam trong EU (sau Hà Lan, Đức, Pháp, Italia, Áo). Giai đoạn trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát, kim ngạch thương mại song phương luôn duy trì tốc độ tăng trưởng tốt từ 6-10%/năm và ghi nhận mức sụt giảm 10% năm 2020. Sang năm 2021, thương mại hai chiều đã tăng manh lên đến 53,8% so với năm 2020, đạt 4,29 tỷ USD, trong đó xuất khẩu tăng 55,7% so với năm 2020, đạt 3,6 tỷ USD; nhập khẩu tăng hơn 44,7%. 10 tháng đầu năm 2022 thương mại hai chiều đạt 4,068 tỷ USD, trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Bỉ đạt hơn 3,4 tỷ USD, tăng hơn 25% so với cùng kỳ năm 202, nhập khẩu đạt 622,8 triệu USD.

Cơ cấu mặt hàng xuất nhập khẩu giữa hai nước không cạnh tranh mà mang tính bổ sung cho nhau. Tuy Bỉ là một thị trường nhỏ nhưng quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Bỉ ở mức cao so với nhiều nước EU và châu Âu khác, đặc biệt là xuất khẩu của Việt Nam do hàng hóa từ Việt Nam được vào Bỉ để đưa sang các nước Tây Âu khác (cảng Antwerp của Bỉ là một trong những hải cảng trung chuyển hàng hóa lớn ở châu Âu). Quan hệ giữa các tổ chức kinh tế trung ương, địa phương, ngành của Việt Nam với 3 vùng Wallonie, Flanders và Bruxelles được tăng cường và mở rộng.

Kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Bỉ

(đơn vị: triệu USD)

(nguồn: Tổng cục Hải quan Việt Nam)

2. Đầu tư:

- Việt Nam và Bỉ ký Hiệp định Khuyến khích và Bảo hộ Đầu tư ngày 24/01/1991.

- Đầu tư (FDI) của Bỉ vào Việt Nam: Tính đến 10/2022, Vương quốc Bỉ có 82 dự án đầu tư còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đăng ký đạt 1,1 tỷ USD, đứng thứ 23/139 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam và đứng thứ 6/24 quốc gia thành viên EU có đầu tư tại Việt Nam. FDI của Bỉ chủ yếu vào các lĩnh vực cấp nước và xử lý rác thải với 02 dự án có tổng vốn 409 triệu USD, chiếm 37,3% tổng vốn đầu tư đăng ký; đứng thứ hai là lĩnh vực kinh doanh bất động sản với 03 dự án có tổng vốn đầu tư 372 triệu USD, chiếm 33,9% tổng vốn đầu tư; đứng thứ ba là lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo với 25 dự án, tổng vốn đầu tư đạt 229,8 triệu USD, chiếm 20,9 tổng vốn đầu tư. Còn lại là các dự án thuộc các ngành, lĩnh vực khác như dịch vụ lưu trú, sản xuất phân phối điện, khí nước điều hòa, nông lâm nghiệp, thủy sản...

Theo địa bàn đầu tư: Các nhà đầu tư Bỉ đã đầu tư tại 16/63 tỉnh, thành phố của Việt Nam. Dẫn đầu là thành phố Hải Phòng với 09 dự án, tổng vốn đăng ký 420 triệu USD, chiếm 38,3% tổng vốn đầu tư đăng ký. Thành phố Hà Nội đứng thứ hai có 13 dự án, tổng vốn đăng ký 321 triệu USD, chiếm 29,3% tổng vốn đầu tư đăng ký. Thứ ba là tỉnh Quảng Ngãi với 01 dự án, tổng vốn đăng ký 125 triệu USD, chiếm 11,4% tổng vốn đầu tư đăng ký. Tiếp theo là Phú Thọ, Bắc Ninh, Bình Dương.

- Đầu tư của Việt Nam sang Bỉ: Đến nay các doanh nghiệp Việt Nam mới đầu tư sang Vương Quốc Bỉ 04 dự án với tổng vốn đầu tư 12,6 triệu USD trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo.

III. HỢP TÁC PHÁT TRIỂN:

Quan hệ hợp tác phát triển giữa Việt Nam và Bỉ bắt đầu từ năm 1977, bị gián đoạn từ năm 1979 đến 1989 và chính thức được nối lại năm 1992.

Hợp tác phát triển giữa Việt Nam và Vương quốc Bỉ được thực hiện qua nhiều kênh: Chính phủ liên bang, các Cộng đồng, các Vùng thông qua các tổ chức như Văn phòng Hợp tác Phát triển và Hỗ trợ Kỹ thuật vùng Flamand (VVOB), Hội đồng liên trường đại học vùng Flamand (VLIR), Tổ chức Khuyến học và Đào tạo tại nước ngoài (APEFE), cũng như các tổ chức phi chính phủ (NGOs)...

Từ năm 1977 đến nay, Bỉ đã cho Việt Nam vay tín dụng ưu đãi và viện trợ không hoàn lại gần 300 triệu USD (trong đó viện trợ không hoàn lại chiếm khoảng 60%. Đến nay, tổng giá trị vốn vay ưu đãi của Chính phủ Bỉ đã giải ngân cho Việt Nam đạt khoảng 66 triệu Euro cho 11 dự án, tập trung vào các lĩnh vực: (i) quản lý nguồn nước, cấp thoát nước, thủy lợi và xử lý rác thải (chiếm 55-60%); (ii) quản lý nhà nước, tăng cường thể chế, cải cách hành chính và giáo dục (chiếm 30-35%); (iii) nông nghiệp và phát triển nông thôn, y tế, học bổng... (chiếm 5-10%).

Tuy nhiên, kể từ năm 2011 đến 2015, viện trợ của Bỉ triển khai tại Việt Nam được thực hiện thông qua Chương trình định hướng với trị giá 60 triệu Euro và gia hạn tới tháng 6/2019.

Từ tháng 7/2018, Bỉ cắt hoàn toàn viện trợ không hoàn lại với Việt Nam.

Sau thời điểm trên, Bỉ tiếp tục hợp tác theo hướng phát triển thông qua gói tín dụng ưu đãi của Chính phủ Bỉ (FinExpo) nhằm hỗ trợ xuất khẩu dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ và hỗ trợ doanh nghiệp thông qua Công ty đầu tư tài chính Bỉ cho các nước đang phát triển (BIO). Được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, ngày 28/02/2021, Bộ Tài chính và Đại sứ quán Bỉ đã ký kết Bản ghi nhớ giữa hai Chính phủ về quản lý và sử dụng tín dụng ưu đãi (FinExpo) của Chính phủ Bỉ tại Việt Nam.

IV. HỢP TÁC TRONG CÁC LĨNH VỰC KHÁC :

1. Hợp tác nông nghiệp:

Bỉ là thị trường hàng nông sản đứng thứ 4/28 nước EU của Việt Nam, nhất là thủy sản và cà phê. Các đối tác Bỉ đã triển khai nhiều chương trình hợp tác kỹ thuật với Việt Nam thông qua Quỹ Nghiên cứu và Tư vấn Việt - Bỉ, hợp tác giữa Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Cộng đồng các trường Đại học khối pháp ngữ của Bỉ. Hai bên đã trở thành Đối tác chiến lược về nông nghiệp chuyến thăm chính thức Bỉ của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tháng 10/2018. Hiện nay, hai bên đang triển khai nhiều chương trình hợp tác kỹ thuật giữa các trường, viện nghiên cứu nông nghiệp; phát triển hệ thống hậu cần đường thủy phục vụ xuất khẩu nông sản từ Việt Nam sang châu Âu; công nghệ khử mặn, kinh tế nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp thông minh; thúc đẩy triển khai chuỗi logistics lạnh thông minh, hợp tác phát triển ngành cacao, an toàn thực phẩm…

Ngoài ra, Việt Nam có hợp tác với Chính phủ Wallonie-Bruxelles về nông nghiệp thông qua Ủy ban Hỗn hợp Thường trực giữa hai bên. Các hoạt đông hợp tác ưu tiên giai đoạn 2022-2024 gồm : Hỗ trợ giảm thiểu sử dụng các chất kháng sinh trong việc nuôi tôm ở đồng bằng Sông Cửu Long ; Tăng cường năng lực quản lý và nghiên cứu trong chuỗi giá trị nông nghiệp tại tỉnh Trà Vinh ; Nâng cao năng lực đào tạo và nghiên cứu để làm giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu ở vùng cát ven biển miền Trung…

2. Hợp tác khoa học - kỹ thuật:

Việt Nam và Bỉ đã ký Hiệp định Hợp tác Khoa học và Công nghệ (25/9/2002). Hai bên có cơ chế Ủy ban hỗn hợp về hợp tác khoa học công nghệ (định kỳ 3 năm/lần) và đã tổ chức 5 kỳ họp (kỳ 5 họp tháng 9/2016) để triển khai các dự án nghiên cứu chung trong nhiều lĩnh vực (môi trường, ứng dụng hệ thống thông tin và viễn thám, công nghệ sinh học, nông nghiệp, vật liệu mới, năng lượng tái tạo, chế phẩm y học, đa dạng sinh học, nuôi trồng thủy sản bền vững). Thông qua những dự án nghiên cứu chung này, đã có 02 đơn đăng ký sáng chế được chấp nhận, 14 bài báo quốc tế ISI, tham gia đào tạo 01 sau tiến sĩ, 10 tiến sĩ và 07 thạc sĩ. Tại Khóa họp lần thứ 5 của Uỷ ban hỗn hợp Việt - Bỉ, Bộ KH&CN và BELSPO đã thống nhất về việc cùng kêu gọi các dự án hợp tác nghiên cứu chung trong lĩnh vực biến đổi khí hậu và giảm nhẹ thiên tai.

3. Hợp tác giáo dục - đào tạo:

Từ năm 2003, Chính phủ Bỉ cấp trung bình mỗi năm 40 suất học bổng đào tạo sau đại học cho sinh viên Việt Nam, trong các lĩnh vực Bỉ có thế mạnh như cầu cảng, môi trường, du lịch… Hàng năm Bỉ viện trợ cho lĩnh vực giáo dục - đào tạo thông qua các chương trình hợp tác giữa các trường đại học và viện nghiên cứu khoảng 2 triệu euro. Ngoài ra, nhiều dự án về ngôn ngữ, nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học, đào tạo nhân lực, v.v… đã được thực hiện trong khuôn khổ hợp tác với các chính quyền Vùng và Cộng đồng.

Trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, Việt Nam có quan hệ hợp tác tích cực với cả các vùng, cộng đồng của Bỉ như với Wallonie - Bruxelles theo hình thức tài trợ dạng cung cấp các suất học bổng, hợp tác nghiên cứu, học thuật giữa các trường đại học và cộng đồng Flanders thông qua hợp tác với Tổ chức VVOB - giáo dục vì Sự phát triển của Bỉ trong các chương trình/dự án.

Ngoài các chương trình hợp tác cấp Chính phủ, một số chương trình hợp tác giữa các trường đại học Việt Nam và Bỉ vẫn được triển khai trong khuôn khổ các hoạt động hợp tác liên đại học (Trường Đại học Kinh tế quốc dân và Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh với Trường Đại học Quản lý Solvay, Đại học Tự do Bruxelles; Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Đại học Đà Nẵng và Trường Đại học Công nghiệp TP.HCM với Trường Đại hoc Liege…).

4. Hợp tác văn hóa:

Giao lưu văn hóa, trao đổi các đoàn nghệ thuật, tổ chức triển lãm, tuần lễ phim được tổ chức thường xuyên tại cả Việt Nam và Bỉ cũng như tại các Vùng và địa phương của Bỉ. Vì đặc thù văn hóa của Bỉ, các hoạt động văn hóa giữa Việt Nam và Bỉ rất đa dạng về hình thức, tùy theo ngôn ngữ tại nơi triển khai.

Hai bên đã ký kết Hiệp định Hợp tác Văn hóa giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Wallonie - Bruxelles năm 1993. Việt Nam và Wallonie - Bruxelles cùng là thành viên của Tổ chức quốc tế Pháp ngữ (OIF), đã cùng triển khai nhiều chương trình giao lưu văn hóa, nghệ thuật. Một số dự án hợp tác với Wallonie-Bruxelles được triển khai hiệu quả như hỗ trợ đào tạo nghe - nhìn tại Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội; hỗ trợ biểu diễn sân khấu tại Nhà hát Tuổi trẻ; tổ chức các Liên hoan Phim quốc tế tại Việt Nam…

Với Vùng Flanders, hai bên triển khai các chương trình quảng bá du lịch kết hợp với xúc tiến thương mại. Điển hình là sự tham gia thường xuyên của các địa phương Việt Nam tại Hội chợ quốc tế Accenta được tổ chức thường niên tại Thành phố Ghent.

5. Hợp tác giao thông vận tải:

Việt Nam và Bỉ đã ký Hiệp định Hợp tác hữu nghị giữa Bộ Giao thông vận tải Việt Nam và Bộ Giao thông Công chính Vùng Flanders (23/5/1995). Trên cơ sở Hiệp đinh, hai bên triển khai nhiều hợp tác, hỗ trợ kỹ thuật của đối tác, doanh nghiệp Bỉ, đặc biệt là doanh nghiệp vùng Flanders cho các cơ quan liên quan của Việt Nam, tập trung vào lĩnh vực hàng hài và đường thủy nội địa.

6. Hợp tác quốc phòng - an ninh:

Hai nước có hợp tác trên các lĩnh vực: xử lý bom mìn, quân y, khoa học kỹ thuật quân sự, trao đổi và đào tạo học viên quân sự. Hai bên đã ký Thỏa thuận khung về mối quan hệ và hợp tác giữa hai Bộ Quốc phòng (trao đổi các đoàn quân sự, trao đổi thông tin liên quan đến chính sách quốc phòng, giúp đào tạo, huấn luyện quân sự và thể thao quân sự, hợp tác quân y). Việt Nam đã cử Tùy viên quân sự tại Pháp kiêm nhiệm Bỉ và Bỉ cũng đã có tùy viên quân sự tại Việt Nam, tuy nhiên Phòng Tùy viên quân sự Bỉ tại Hà Nội khai trương từ năm 2002 đã đóng cửa ngày 30/6/2010 vì lý do ngân sách.

Trong lĩnh vực an ninh, hai bên đã ký Bản ghi nhớ giữa Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Bỉ về các vấn đề di cư (2009) và Bản ghi nhớ hơp tác trong lĩnh vực Cảnh sát giữa Bộ Công an Việt Nam và Cảnh sát Liên bang Bỉ (2019).

VIII. CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT NAM:

Cộng đồng người Việt Nam tại Bỉ có khoảng 13.000 người, hình thành từ những năm 1960, thành phần chủ yếu là sinh viên du học trước năm 1975, người di tản tháng 4/1975 và đi hợp pháp theo diện đoàn tụ gia đình, sống tập trung ở một số thành phố lớn thuộc Vùng ngôn ngữ tiếng Pháp. Cộng đồng người Việt tại Bỉ đa phần là lao động tự do, kinh tế trung bình, số khá giả không nhiều, nghề kinh doanh chủ yếu là nhà hàng, tiệm ăn. Có khoảng trên 100 gia đình kinh doanh buôn bán có vốn khá.

Tri thức có khoảng 600-700 người, phần lớn là sinh viên du học từ những năm 60-70 ở lại. Số người có bằng cấp làm việc trong các cơ quan hành chính của Bỉ, EU không nhiều. 2/3 số trí thức người Việt làm trong các ngành khoa học kỹ thuật. Lưu học sinh, sinh viên có gần 300 người, thành phần không phức tạp, chủ yếu là cán bộ Nhà nước và giảng viên các trường đại học được cử đi đào tạo theo chương trình hợp tác giữa hai chính phủ.

Tại địa bàn có 12 hội đoàn người Việt. Các hội đoàn là những nhóm nhỏ, ít thành viên và hoạt động riêng lẻ, có sự chia rẽ sâu sắc do những mâu thuẫn từ lâu cũng như đặc thù về cộng đồng ngôn ngữ của Bỉ.

IX. CÁC HIỆP ĐỊNH ĐÃ KÝ:

- Hiệp định khung hợp tác kinh tế, công nghiệp và kỹ thuật (10/1977);

- Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư (01/1991);

- Hiệp định xoá nợ đợt I (10/1992);

- Hiệp định vận chuyển hàng không (10/1992);

- Hiệp định xoá nợ đợt II (9/1993);

- Hiệp định tránh đánh thuế trùng (02/1996);

- Hiệp định xoá nợ đợt III (12/2000);

- Hiệp định hợp tác khoa học kỹ thuật (9/2002);

- Hiệp định về con nuôi (3/2005);

- Bản ghi nhớ về các vấn đề di cư (01/2009);

- Nghị định thư sửa đổi Hiệp định tránh đánh thuế trùng (3/2012);

- Thỏa thuận hợp tác chiến

https://kinhtexaydung.petrotimes.vn

Vân Anh