Thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp

18:17 | 10/12/2025

Theo dõi Kinh tế Xây Dựng trên

Sáng 10/12, tại Trụ sở Chính phủ, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp Văn phòng Chính phủ cùng các bộ, ngành tổ chức Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2025 lần thứ 7, kết nối trực tuyến với 34 điểm cầu trên cả nước.

Hội nghị năm nay mang chủ đề “Ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong nông dân”, tập trung thảo luận các giải pháp thúc đẩy tiến bộ kỹ thuật, cơ chế hỗ trợ, cải cách thể chế và những điều kiện nền tảng nhằm xây dựng nền nông nghiệp bền vững, hiện đại.

Các nội dung trọng tâm gồm: giải pháp triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị; cơ chế đưa tiến bộ KHCN vào sản xuất; truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu nông sản; thúc đẩy chuyển đổi số; hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân trong nông nghiệp; giải pháp cải cách thể chế; cùng những vấn đề liên quan đến phòng chống thiên tai trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt.

Thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp

Trung ương Hội Nông dân Việt Nam chủ trì, phối hợp với Văn phòng Chính phủ, các Bộ, ngành tổ chức Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân Việt Nam năm 2025(ảnh: danviet.vn).

Phát biểu định hướng trước phần đối thoại, Thủ tướng Phạm Minh Chính chia sẻ niềm vui khi hội nghị có sự tham dự của đông đảo nông dân cả nước. Theo Thủ tướng, đối thoại với nông dân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong tinh thần “3 gần, 4 không và 5 phải”. Qua đó, nhìn lại tác động của 4 kỳ đối thoại trước, xác định những điểm tốt để nhân rộng, những vướng mắc cần tháo gỡ và những bất cập phải bỏ đi.

Khoảng cách nghiên cứu – chuyển giao: Nỗi trăn trở từ thực tiễn

Người đặt câu hỏi đầu tiên là bà Phạm Thị Lý, Nhà khoa học của nhà nông năm 2024. Bà đánh giá cao chủ đề Hội nghị, đồng thời chỉ ra một thực tế: khoảng cách từ nghiên cứu đến chuyển giao KHCN vẫn còn xa, nhiều đề tài hoàn thành nhưng không được chuyển giao, hoặc chuyển giao muộn khiến nông dân khó tiếp cận thành tựu mới.

Bà Lý kiến nghị Chính phủ sớm có cơ chế rút ngắn khoảng cách này; chuyển giao mạnh hơn các kết quả nghiên cứu cho Hội Nông dân, Hội Phụ nữ để triển khai mô hình điểm; xây dựng cơ chế phối hợp giữa nhà khoa học – khuyến nông – Hội Nông dân; và thúc đẩy liên kết nghiên cứu giữa doanh nghiệp – HTX – nông dân.

Nông dân Vương Thị Thương đến từ Lạng Sơn đề xuất, kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành có cơ chế, chính sách hỗ trợ nông dân, hợp tác xã được tham gia đào tạo, tập huấn về kỹ năng bán hàng online...(ảnh: danviet.vn)

Cùng mối quan tâm về ứng dụng công nghệ, chị Vương Thị Thương, Nông dân xuất sắc 2025 tại Lạng Sơn, chia sẻ khó khăn khi bán nông sản online: thiếu nhân lực làm nội dung, thiếu “chiến thần livestream”, đường truyền internet chập chờn, thuế phí khi qua HTX còn cao khiến giá thành đội lên. Chị đề xuất Chính phủ đào tạo kỹ năng bán hàng online cho nông dân; đầu tư hạ tầng internet cho vùng sâu vùng xa; và xây dựng các sàn bán hàng trực tuyến dành riêng cho nông sản.

Ông Phạm Đức Trọng, Chủ tịch HND xã Thư Lâm (Hà Nội), tiếp tục nêu vấn đề chi phí đầu tư chuyển đổi số còn quá lớn với nông dân và HTX. Ông đề xuất chương trình hỗ trợ vốn, ưu đãi thuế khi đầu tư thiết bị công nghệ; đồng thời nghiên cứu mô hình “Làng nông nghiệp công nghệ cao” để đào tạo, chuyển giao kỹ thuật và kết nối nhà khoa học – doanh nghiệp – HTX – nông dân.

Giải đáp các kiến nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính ghi nhận các câu hỏi đều “ngắn gọn nhưng rất hay, rất sát với thực tiễn”. Thủ tướng dẫn chứng từ kinh nghiệm triển khai chương trình OCOP tại Quảng Ninh với 5 trụ cột: xây dựng thương hiệu; quy hoạch vùng nguyên liệu; thị trường; nguồn lực và chính sách ưu đãi; ứng dụng KHCN vào mẫu mã, bao bì, năng suất. Từ đó, Thủ tướng nhấn mạnh cần nâng tầm OCOP và tiếp tục hoàn thiện chính sách phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại.

Tháo gỡ điểm nghẽn thể chế – mở rộng không gian đổi mới sáng tạo

Trả lời câu hỏi của nông dân, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết khoảng cách giữa nông nghiệp Việt Nam và các nước phát triển không chỉ nằm ở năng suất mà còn ở toàn bộ hệ sinh thái: kỹ thuật, thương hiệu, thị trường. Năm 2025, Bộ KH&CN sửa đổi và ban hành 10 luật; cùng các bộ ngành khác tháo gỡ hơn 30 luật liên quan đến tài chính, nhằm thúc đẩy đưa công nghệ vào thực tiễn.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy(ảnh: danviet.vn).

Bộ sẽ triển khai hàng loạt cơ chế mới: quỹ đổi mới sáng tạo quốc gia, cơ chế hỗ trợ lãi suất vay, voucher công nghệ cho HTX và nông dân, hỗ trợ sở hữu trí tuệ, hỗ trợ dùng thử giải pháp chuyển đổi số… Đồng thời, các đề tài khoa học sẽ chuyển sang cơ chế “đặt hàng từ thực tiễn”, kết quả trả về phải chuyển giao cho doanh nghiệp, HTX và nông dân.

Về hạ tầng internet, mối quan tâm của nông dân vùng cao Bộ đã triển khai cơ chế hỗ trợ các nhà mạng phủ sóng vùng sâu vùng xa và chuẩn bị thí điểm internet vệ tinh từ hai tập đoàn lớn.

Liên quan đề xuất xây dựng mô hình công nghệ cao, Bộ NN&MT cho biết hiện cả nước đã có 12 vùng nông nghiệp công nghệ cao theo Quyết định 66/2015/QĐ-TTg, hoạt động hiệu quả. Bộ ủng hộ nghiên cứu mô hình “làng nông nghiệp công nghệ cao” nhằm mở rộng không gian trình diễn, đào tạo và lan tỏa khoa học công nghệ.

Ở góc độ thị trường, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết thương mại điện tử Việt Nam đạt 25 tỷ USD năm 2024, dự kiến vượt 30 tỷ USD trong 2025. Bộ đang đẩy mạnh hỗ trợ nông dân tiếp cận TMĐT qua 100 lớp đào tạo kỹ năng livestream, ứng dụng AI, xây dựng thương hiệu cá nhân… Nhiều địa phương đã đưa nông sản lên sàn hướng đến mô hình “nông dân tự livestream, nông dân dạy nông dân”.

Thủ tướng Phạm Minh Chính bổ sung: Tôi cho rằng, trong bối cảnh hiện nay khoa học đến thực tiễn phải nhanh hơn, phải thúc đẩy việc thương mại hóa các sản phẩm khoa học, Nghị quyết 57 đã xây dụng một loạt chính sách rồi, nhà khoa học phải xây dựng, phân phối đặt hàng với người nông dân, ngược lại người nông dân, nhà sản xuất, phân phối cũng phải có đặt hàng với nhà khoa học, có như vậy mới thúc đẩy được khoa học đi vào sản xuất.

Về bán hàng online tôi đã nhiều lần nói là phải có sóng, có điện, bán hàng trên mạng mà chập chờn thì làm sao bán nổi. Tôi đã chỉ đạo Tập đoàn viễn thông cung cấp đủ sóng, điện cho dân, thúc đẩy Chính phủ số, xã hội số, công dân số, mọi người đều biết dùng kỹ thuật số thì mới mua bán online được. Bà con ra chợ mua bán ai cũng làm được nhưng trên mạng phải có công nghệ số mới làm được.

Thủ tướng khẳng định chúng ta đang thực hiện rất tốt các chính sách về nông nghiệp, do đó bà con nông dân cũng cần đồng hành, vươn lên cùng ngành nông nghiệp chứ không thể ỷ lại mãi vào chính sách miễn, giảm của Chính phủ.

Còn về truy xuất nguồn gốc, tôi đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường phải có quy định cụ thể, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; các bộ ngành các địa phương phải kiểm soát truy xuất nguồn gốc, làm gì cũng phải có sơ sở khoa học, nguồn gốc, quản lý Nhà nước... tôi đề nghị phải làm tốt cái này.

Về chính sách thuế phí là phải ưu tiên nhất, tôi tự hỏi tại sao nông nghiệp của chúng ta phát triển mạnh thế nhưng đóng góp vào tăng trưởng có 4%. Thuế phí thuế mặt nước, thuế mặt bằng, thuế đất… đến nay gần như đã miễn hết rồi, cơ bản rồi nên còn gì cần kiến nghị thì chúng ta đóng góp nốt. Bên cạnh các chính sách hỗ trợ đó thì nông nghiệp của chúng ta cũng phải trưởng thành lớn lên, bởi các chính sách cứ miễn mãi làm sao được, phải cạnh tranh lành mạnh, cũng phải yêu cầu bà con, HTX phải nghiên cứu hài hòa với mặt bằng chung, phát triển lĩnh vực nông nghiệp là khuyến khích rồi, nhưng cũng không thể miễn mãi rồi thành ra là ỷ lại.

Ví dụ chúng ta có tới 7-8 chương trình cho người dân tộc, thiểu số miền núi, nhiều chính sách quá, cuối cùng là nhiều quá, chúng ta phải xung phong thoát nghèo. Chính sách có nhưng chúng ta còn phải vươn lên mới công bằng, phát triển được, bao cấp mãi không được, không đúng quy luật của nền kinh tế thị trường. Tôi cũng thấy việc Bộ Công Thương xây dựng các sàn giao dịch hàng hóa là rất tốt, giúp công khai, minh bạch, chống gian lận, chuyển đổi số này đang làm rất, cần phải phát huy, tôi gom lại các ý như thế, nếu chưa được thì chúng ta tiếp tục trao đổi, tranh luận thêm như thế cho sòng phẳng, chúng ta hài lòng nhưng bên cạnh đó thì phải có trao đổi theo đúng tinh thần đoàn kết, đoàn kết mới có sức mạnh.