Nhiều sai phạm trong hoạt động tín dụng tại Eximbank Đắk Lắk

Eximbank Đắk Lắk, chi nhánh thành lập từ năm 2008, hiện có mạng lưới hoạt động gồm trụ sở chính tại Buôn Ma Thuột cùng 05 phòng giao dịch. Sau cuộc thanh tra vào giữa năm 2024, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tỉnh Đắk Lắk đã kết luận nhiều sai phạm trong hoạt động tín dụng của chi nhánh này.

Cụ thể, kết luận thanh tra chỉ ra nhiều sai phạm, tồn tại trong hoạt động cấp tín dụng. Theo đó, hoạt động cấp tín dụng là một trong những lĩnh vực quan trọng nhất của các tổ chức tín dụng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế và hỗ trợ doanh nghiệp. Tuy nhiên, theo kết quả kiểm tra hồ sơ cấp tín dụng đối với 33 khách hàng vay vốn tại Eximbank Đắk Lắk được nêu trong Quyết định thanh tra số 01/QĐ-TTGSNH ngày 27/11/2024, nhiều sai phạm và tồn tại đã được phát hiện, cho thấy sự thiếu sót trong việc tuân thủ quy định, đồng thời nêu bật các rủi ro tiềm ẩn.

Ngân hàng Nhà nước tỉnh Đắk Lắk đã kết luận nhiều sai phạm trong hoạt động tín dụng của tại Eximbank Đắk Lắk.

Đầu tiên, việc Eximbank Đắk Lắk cấp tín dụng cho 27 khách hàng nhằm mục đích trả nợ trước hạn khoản vay tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực đã vi phạm quy định của NHNN. Cụ thể, Eximbank Đắk Lắk cấp tín dụng cho 27 khách hàng để trả nợ trước hạn khoản vay tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực có thời hạn cho vay đến năm 2032 vượt quá thời hạn cho vay còn lại của khoản vay tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện lực (thời hạn cho vay đến 2027) đã vi phạm quy định về thời hạn cho vay theo quy định tại Điểm b khoản 6 Điều 8 Thông tư 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của NHNN quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng (và các Thông tư sửa đổi, bổ sung).

Thứ hai, Eximbank Đắk Lắk đã không thực hiện đầy đủ quy trình thẩm định tín dụng theo quy định của NHNN và quy định nội bộ. Kết quả là, có 29 khách hàng chưa đáp ứng đầy đủ điều kiện “hoạt động kinh doanh có lãi và không lỗ lũy kế trong hai năm gần nhất tính đến thời điểm nộp hồ sơ vay” quy định tại Khoản 2 Điều 3 quy định nghiệp vụ cho vay tái tài trợ dành cho khách hàng doanh nghiệp ban hành kèm theo Quyết định 10989/2022/EIB/QĐ-TGĐ ngày 30/12/2022 của Tổng Giám đốc Eximbank. Điều này không chỉ vi phạm quy định mà còn thể hiện sự lơ là trong quá trình thẩm định, từ đó tiềm ẩn rủi ro không nhỏ cho ngân hàng.

Thêm vào đó, việc xác định mức cho vay cũng không tuân thủ các tiêu chuẩn nội bộ hiện hành. Eximbank đã cấp tín dụng vượt mức bảo đảm với tài sản cố định là các thiết bị sản xuất, vốn được đánh giá có giá trị phát mãi thấp. Sự chênh lệch này nếu không được kiểm soát sẽ dẫn đến những rủi ro tài chính lớn hơn trong tương lai.

Hội đồng tín dụng cấp cao của Eximbank cũng đã không tuân thủ các nguyên tắc hoạt động đạt được. Cụ thể, Hội đồng tín dụng Cấp cao phê duyệt cho vay chưa đảm bảo tuân thủ một số nguyên tắc hoạt động của Hội đồng tín dụng quy định tại Điều 2 Quy chế tổ chức hoạt động của hội đồng tín dụng ban hành kèm theo Quyết định số 451/2023/EIB/QĐ-HĐQT ngày 15/11/2023 của HĐQT Eximbank (nguyên tắc tuân thủ các quy định của pháp luật và các quy định nội bộ của Eximbank; đảm bảo chính xác khách quan, trung thực, công khai và minh bạch,...): Phê duyệt trên cơ sở đề xuất thẩm định của Eximbank Đắk Lắk chưa đảm bảo quy định của NHNN, quy định nội bộ Eximbank; 2/3 cá nhân trong Hội đồng tín dụng cấp cao có liên quan đến các khoản vay vi phạm (theo thông tin tại Biên bản họp Hội đồng tín dụng cấp cao). Các quyết định cho vay không đảm bảo tính chính xác, khách quan, minh bạch, khiến cho việc phê duyệt trở thành hình thức chứ không thực sự phản ánh tình hình tài chính khách hàng.

Bên cạnh đó, kết luận thanh tra cũng chỉ ra việc Eximbank Đắk Lắk cho vay tái tài trợ 27 khoản vay tại Công ty Tài chính Cổ phần Điện cho dự án điện mặt trời đã hoạt động được 3,5 năm cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Như dự án năng lượng mặt trời đã hoạt động được 3,5 năm, tuy nhiên, hiệu suất pin vẫn chưa có cơ sở vững chắc để đánh giá. Hầu hết các dự án năng lượng mặt trời áp mái được triển khai trong năm 2021, điều này dẫn đến việc có nhiều thông số kỹ thuật và kinh nghiệm chưa được đúc kết. Một trong những rủi ro đáng lưu ý là sự biến động về giá cùng với khả năng cắt giảm sản lượng điện do dự án vượt quy hoạch theo điện VII, như đã chỉ ra trong báo cáo thẩm định của Eximbank Đắk Lắk.

Thanh tra, giám sát NHNN tỉnh đã ban hành kết luận thanh tra số 02/KL-TTGSNH về việc thanh tra Eximbank Đắk Lắk.

Ngoài ra, rủi ro trong quá trình vận hành và hoạt động cũng cần được xem xét kỹ lưỡng. Các sự cố như cháy nổ có thể xảy ra do những nguyên nhân khách quan như sét đánh hoặc chập điện. Những sự cố này không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn ảnh hưởng đến khả năng sản xuất điện, từ đó dẫn đến nguy cơ không đủ nguồn trả nợ cho các khoản vay. Hơn nữa, việc khách hàng vi phạm thỏa thuận chuyển doanh thu qua tài khoản thanh toán tại Eximbank Đắk Lắk, thông qua việc tự ý ký phụ lục thay đổi tài khoản nhận thanh toán với Công ty Điện lực, cũng làm gia tăng tình trạng rủi ro trong thu hồi nợ. Một yếu tố khác cần được xem xét là rủi ro không thu hồi đủ nợ vay trong trường hợp phải xử lý tài sản bảo đảm. Việc xác định mức cho vay quá cao so với mức tiêu chuẩn quy định nội bộ có thể dẫn đến những khó khăn trong việc thu hồi nợ, nhất là trong bối cảnh thị trường năng lượng có nhiều biến động.

Nguyên nhân chính dẫn đến các sai phạm, theo kết luận thanh tra chủ yếu do người thẩm định, người kiểm soát việc thẩm định và người phê duyệt khoản vay không tuân thủ nghiêm túc quy định nội bộ của Eximbank và quy định của NHNN liên quan đến hoạt động cho vay.

Kết luận thanh tra đã chỉ ra các sai phạm trong việc thẩm định và phê duyệt cho vay tại Eximbank Đắk Lắk, với trách nhiệm rõ ràng của từng cá nhân và tập thể liên quan.

Điểm đầu tiên, trong quá trình thẩm định và đề xuất cho vay, các cá nhân tại Eximbank Đắk Lắk chịu trách nhiệm gồm cán bộ quan hệ khách hàng, Trưởng phòng khách hàng Doanh nghiệp, và Giám đốc của ngân hàng này. Tiếp theo, tại Trung tâm thẩm định (Hội sở), cán bộ thẩm định, lãnh đạo phòng, và Giám đốc Trung tâm cũng phải chịu trách nhiệm trong việc tái thẩm định và đề xuất cho vay. Cuối cùng, việc phê duyệt cho vay thuộc về Chủ tịch HĐTD Cấp cao, Phó Chủ tịch HĐTD Cấp cao, và các thành viên khác của HĐTD Cấp cao.

Để khắc phục những sai phạm này, các kiến nghị được kết luận thanh tra đưa ra như sau: Đối với Eximbank Đắk Lắk, Giám đốc cần thực hiện việc kiểm điểm nghiêm túc, rút kinh nghiệm và thực thi quyết định xử phạt (nếu có) liên quan đến những sai phạm trong quá trình thẩm định cho vay. Đối với Hội đồng quản trị Eximbank, đề nghị xem xét xử lý nghiêm khắc đối với các tập thể và cá nhân có liên quan đến sai phạm trong việc cho vay tái tài trợ 27 khách hàng, nhằm đảm bảo an toàn và uy tín cho ngân hàng.

Đình Khương