Công bố Bộ quy tắc sử dụng AI có trách nhiệm trong truyền thông số phiên bản 1.0

Bộ quy tắc được công bố tại Tọa đàm “Sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm trong truyền thông số” diễn ra ngày 30/9

Trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển bùng nổ, chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, bất kỳ ai cũng có thể trở thành “nhà sáng tạo nội dung”. Song, sự dễ dàng này cũng kéo theo những băn khoăn về “lằn ranh đỏ” trong vấn đề bản quyền, tính xác thực của thông tin và nguy cơ tạo ra nội dung sai lệch trên mạng xã hội. Trước thực tế đó, tại tọa đàm “Sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo có trách nhiệm trong truyền thông số”, ông Nguyễn Minh Hồng, Chủ tịch VDCA nhấn mạnh: “Nếu các quy định pháp lý là ‘khung cứng’ bắt buộc thực hiện, thì bộ quy tắc ứng xử sẽ là công cụ mềm, mang tính tự nguyện, khuyến khích sự đồng thuận và tham khảo cho cộng đồng chuyên môn. Đây là cách để AI được ứng dụng vừa sáng tạo vừa phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật”.

Bộ quy tắc phiên bản 1.0 (gọi tắt là DCC) được xây dựng dựa trên Luật Công nghiệp công nghệ số 2025, Luật Quảng cáo 2012 (sửa đổi, bổ sung 2025), cùng các quy định liên quan và tham chiếu nguyên tắc đạo đức của UNESCO, OECD. DCC hướng tới mục tiêu cân bằng giữa quyền tự do sáng tạo và trách nhiệm xã hội, khuyến khích minh bạch, tôn trọng quyền riêng tư, quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời thúc đẩy văn hóa đối thoại tích cực trên không gian mạng.

Bộ quy tắc gồm 6 nguyên tắc cốt lõi: minh bạch, đáng tin cậy, tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ quyền riêng tư, tôn trọng phẩm giá con người và có trách nhiệm. Đi kèm là 29 hướng dẫn cụ thể cho người dùng AI và 05 lưu ý riêng cho quảng cáo trực tuyến. Đây được kỳ vọng là công cụ thực tiễn giúp cá nhân, tổ chức trong lĩnh vực truyền thông vừa phát huy sáng tạo, vừa đảm bảo chuẩn mực pháp lý và đạo đức.

Ông Nguyễn Đức Lam, Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông thông tin về Bộ quy tắc

Ông Nguyễn Đức Lam, Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông cho biết, nhiều quốc gia và tổ chức đã ban hành bộ quy tắc hoặc khung điều chỉnh AI: EU với Nguyên tắc điều chỉnh AI, Australia có 8 nguyên tắc đạo đức AI, Nhật Bản ban hành Hướng dẫn AI cho doanh nghiệp, Malaysia đưa ra Hướng dẫn quốc gia về quản trị và đạo đức AI, Mỹ xây dựng Khung quản lý rủi ro AI của NIST. Tại Việt Nam, hành lang pháp lý cũng từng bước hoàn thiện với Luật Công nghiệp công nghệ số 2025, Luật Quảng cáo 2025, Dự thảo Luật Sở hữu trí tuệ 2025, cùng các nghị định và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Tuy nhiên, những quy định pháp lý đôi khi còn xa lạ và khó tiếp cận với đa số người dùng. Nhiều cá nhân sáng tạo nội dung trên mạng xã hội vẫn lúng túng trong việc phân định ranh giới an toàn. Chính vì vậy, theo nhóm soạn thảo, Bộ quy tắc cần được truyền tải theo cách trực quan, dễ hiểu và gần gũi, để AI thực sự trở thành công cụ phục vụ sáng tạo có trách nhiệm.

Đại diện nhóm soạn thảo, bà Nguyễn Lan Phương, Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông chia sẻ, Bộ quy tắc không chỉ hỗ trợ người dùng AI phân biệt đâu là sáng tạo hợp pháp và đâu là hành vi vi phạm, mà còn góp phần xây dựng môi trường truyền thông minh bạch, đáng tin cậy.

VDCA khẳng định, giá trị của Bộ quy tắc chỉ được khẳng định khi nó “sống” trong cộng đồng sáng tạo nội dung số. Do đó, đây mới chỉ là bước khởi đầu, và Hội mong muốn tiếp tục nhận được sự góp ý, đồng hành của các chuyên gia, doanh nghiệp, cá nhân làm truyền thông để hoàn thiện các phiên bản tiếp theo.

Với sự ra đời của Bộ quy tắc sử dụng AI có trách nhiệm trong truyền thông số, Việt Nam thêm một lần nữa thể hiện nỗ lực chủ động định hình khung ứng xử văn minh, an toàn với AI, nhằm phát huy tối đa lợi ích của công nghệ, đồng thời bảo đảm chuẩn mực đạo đức và pháp lý trong đời sống truyền thông hiện đại.

Phương Thảo