Những điểm bất hợp lý từ một Bản án tranh chấp đất đai ở Quận Đống Đa (Hà Nội)

Theo trình bày của ông Đào Giang Thao, việc xác định chủ sở hữu thực sự của mảnh đất tranh chấp của Tòa án là chưa hợp lý. Việc xác định công sức tôn tạo mảnh đất theo quy định của pháp luật cũng cần phải xem lại. Có thể thấy, vụ việc này cũng có rất nhiều tình tiết điển hình đáng quan tâm.

Mảnh đất tranh chấp gia đình ông Thao đang sinh sống ổn định

Có thể tóm tắt sự việc như sau: Về lịch sử của mảnh đất, mảnh đất này có diện tích 219 m2 thuộc số nhà 88 phố Kim Hoa, tổ 7, Phường Phương Liên, Quận Đồng Đa, Hà Nội. Nguồn gốc của diện tích đất tranh chấp là của cụ Đinh Trọng Trung (chết năm 1958) và cụ Nguyễn Thị Tý (chết năm 1968). Cụ Trung và cụ Tý có 4 người con là: Định Thị Hợp (Hạp), Đinh Trọng Hưng (chết năm 1971), Đinh Thị Vượng và Đinh Thị Hải.

Theo Biên bản nghị quyết của Hội đồng gia tộc ngày 18/3/1970 xác nhận diện tích đất tranh chấp thuộc về ông Đinh Trọng Hưng (con trai của cụ Trung).

Ngày 01/4/1970, ông Đinh Trọng Hưng lập Giấy ủy quyền giao diện tích đất tranh chấp cho cụ Nứa và cụ Cát là bố mẹ của ông Thao. Cụ Nứa và cụ Cát cũng đã thanh toán đầy đủ tiền mua mảnh đất này là 2 cây vàng.

Năm 1973, ông Vũ Đình Khiêu và Đỗ Thị Bằng lấn chiếm sử dụng một phần của mảnh đất này. Tuy nhiên do cụ Nứa và cụ Cát chưa hoàn tất thủ tục sang tên nên phải nhờ cho bà Hợp, bà Vượng, bà Hải khởi kiện để đòi lại phần diện tích đất mà ông Vũ Đình Khiêu và Đỗ Thị Bằng đang sử dụng tại Tòa án nhân dân Khu Đống Đa. Sau đó, Tòa án Khu Đống Đa đã ra bản án số 16/DS ngày 01/4/1976 xác định diện tích đất thuộc về nguyên đơn là bà Hợp, bà Vượng và bà Hải. Trên thực tế, người khởi kiện là bố mẹ ông Thao. Sau khi lấy lại được diện tích đất trên, bố mẹ ông Thao đã trả cho bà Hợp, bà Vượng, bà Hải 1,2 cây vàng để cảm ơn và cũng là thanh toán tiền chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho 3 bà.

Giấy ủy quyền sử dụng mảnh đất của ông Đinh Trọng Hưng cho cụ Nứa, cụ Cát

Gia đình ông Thao đã sử dụng đất ổn định từ năm 1970 đến năm 2012 thì bà Hợp, bà Vượng đã bất ngờ nộp Đơn khởi kiện tới Tòa án nhân dân Quận Đống Đa yêu cầu ông Thao và các anh chị em ruột của ông phải trả mảnh đất này cho bà Hợp, bà Vượng.

Ngày 22/08/2014, Tòa án nhân dân Quận Đống Đa ra Bản án sơ thẩm số 11/2014/DS-ST xác định: Diện tích đất tranh chấp của bà Hợp, bà Vượng và bà Hải; chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn và yêu cầu gia đình ông Thao phải trả lại toàn bộ diện tích dắt tranh chấp cho nguyên đơn.

Cũng theo bản án này, bà Hợp và bà Vượng sẽ hỗ trợ gia đình ông Thao mỗi người 80 triệu đồng và phải trả số tiền xây dựng nhà tại diện tích đất tranh chấp là 1,1 tỷ đồng.

Ngày 10/2/2015, do không đồng ý với bản án, gia đình ông Thao đã gửi Đơn đề nghị giám đốc thẩm tới Chánh án TAND TP Hà Nội và Viện trưởng Viện KSND TP Hà Nội với lý do Bản án sơ thẩm đã đưa ra nhận định và kết luận không phù hợp với các tình tiết khách quan của vụ án.

Ngày 21/08/2017, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội đã có Thông báo giải quyết Đơn đề nghị là không chấp nhận đề nghị giám đốc thẩm vì cho rằng Giấy ủy quyền ngày 01/4/1970 và Biên bản họp của hội đồng gia tộc ngày 18/3/1970 là không đủ cơ sở để xác định việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất từ ông Hưng sang cụ Nứa và cụ Cát.

Ngày 09/10/2017, gia đình và ông Thao đã nộp Đơn để nghị tái thẩm tới Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội cùng với các tài liệu mới mà gia đình ông Thao đã không cung cấp được trong giai đoạn xét xử sơ thẩm.

Ngày 25/12/2018, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội đã có văn bản số 14/TANDCC-DS yêu cầu Chi cục trưởng Chi cục Thi hành án dân sự Quận Đống Đa, Thành phố Hà Nội hoãn thi hành Bản án sơ thẩm để xem xét theo thủ tục Giám đốc thẩm, tái thẩm.

Giấy tờ thể hiện gia đình ông Thao chuyển trả cho gia đình ông Đinh Trọng Hưng 1,2 cây vàng năm 1993

Tuy nhiên, kỳ lạ là ngày 27/08/2020, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội có Thông báo Giải quyết Đơn đề nghị tái thẩm. Theo đó, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội không chấp nhận xem xét lại Bản án theo thủ tục tái thẩm với lý do các tài liệu, chứng cứ gia đình bà Thao xuất trình cùng Đơn đề nghị tái thẩm không phải là căn cứ để kháng nghị theo thủ tục tái thẩm.

Nói về bản án này, ông Thao cho rằng: “Trong quá trình xét xử sơ thẩm, UBND phường Phương Liên đã nộp bản sao Biên bản nghị quyết của hội đồng gia tộc ngày 18/03/1970, Giấy ủy quyển ngày 01/4/1970, Giấy ủy quyền ngày 20/12/1973 và Biên nhận 2 cây vàng của bà Hợp ngày 12/1/1993. Tuy nhiên, do không có bản chính để đối chiếu nên Tòa án đã không chấp nhận những tài liệu trên là chứng cứ. Còn chúng tôi không nộp bắt cứ tài liệu, chứng cứ nào”.

Khi nộp Đơn để nghị tái thẩm, gia đình ông Thao đã nộp kèm bản chính bị thất lạc của các tài liệu trên. Nói về vụ việc này, Luật sư Nguyễn Thanh Hà, GĐ công ty luật TNHH Quốc tế TNTP và các cộng sự cho rằng: “Căn cứ vào Điều 352 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, Bản án của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật bị kháng nghị theo thủ tục tái thẩm khi mới phát hiện được tình tiết quan trọng của vụ án mà đương sự đã không thể biết được trong quá trình giải quyết vụ án. Do quá trình xét xử sơ thầm, những tài liệu trên chỉ là bản sao, không được coi là chứng cứ nên những ý kiến của gia đình ông Thao không được Tòa án Nhân dân Quận Đống Đa chấp nhận. Sau đó, gia đình ông Thao đã nộp được bản chính thì Tòa án phải coi đó là chứng cứ và là chứng cứ mới bởi những tài liệu trên chưa bao giờ được đưa ra xem xét như một chứng cứ trước đây mà chỉ là tài liệu tham khảo”.

Nhưng ở đây, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội lại không chấp nhận Đơn để nghị tái thẩm với lý do “các tài liệu, chứng cứ xuất trình không phải là căn cứ để kháng, nghị theo thủ tục tái thẩm” mà không hề giải thích gì thêm.

Bên cạnh đó, ông Thao cho rằng Tòa án tuyên gia đình bà Hợp hỗ trợ gia đình ông mỗi người 80 triệu đồng là chưa phù hợp. Căn cứ vào Án lệ số 02/2016/AL, chủ sở hữu của quyền sử dụng đất là người bỏ tiền ra để nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhưng người có công quản lý, tôn tạo làm tăng giá trị của đất là người khác. Trường hợp không xác định được chính xác công sức của người có công bảo quản, giữ gìn, tôn tạo đất thì cần xác định chủ sở hữu quyền sử dụng đất và người quản lý đất có công sức ngang nhau để chia phần giá trị chênh lệch tăng thêm so với giá trị gốc ban đầu.

Ông Thao cho biết: “Xét trong trường hợp này, Hội đồng định giá xác định giá trị diện tích đất tranh chấp thực tế tại địa phương là hơn 26 tỷ đồng và đáng ra chúng tôi phải được hưởng một nửa giá trị quyền sử dụng đất là hơn 13 tỷ đồng”.

Như vậy, có thể thấy rằng, vụ việc nêu trên có những, điểm tương đồng với vụ án được sử dụng làm án lệ, cụ thể là nguồn gốc diện tích đất tranh chấp đứng tên cụ Đinh Trọng Trung nhưng bố mẹ ông Thao và sau này là anh chị em ông đã sinh sống, quản lý thửa đất ổn định, liên tục từ suốt năm 1970 đến nay.

“Trong quá trình sử dụng đất từ năm 1970 đến nay, bố mẹ chúng tôi và chúng tôi đã bỏ ra rất nhiều công sức và tiền bạc để tôn tạo nền, xây dựng nhà ở kiên cố và sinh sống ổn định. Việc đăng ký kê khai đất, nộp tiền thuế quyền sử dụng đất từ năm 1970 đến nay cũng là bố mẹ chúng tôi và gia đình chúng tôi thực hiện, còn bà Hợp, bà Vượng trước nay chưa từng đóng thuế hay thực hiện bất kỳ nghĩa vụ tài chính nào đối với diện tích đất tranh chấp.

Việc sử dụng, quản lý đất của gia đình chúng tôi từ năm 1970 đến nay không hề có tranh chấp hay sự phản đối nào. Ngay cả khi chúng tôi xây nhà ở kiên cố, bà Hợp, bà Vượng cũng chưa bao giờ đòi lại đất hay phản đối chúng tôi sinh sống, quản lý diện tích đất tranh chấp, mãi đến năm 1996, khi gia đình chúng tôi kê khai đất để làm sổ, lúc đó chúng tôi mới biết bà Hợp có đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp diện tích đất đã bán cho gia đình chúng tôi”, ông Thao cho biết.

Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin…

Hồng Nam